ESHOT’un 2023 bütçesine meclis onayı: Genel kurulda kim/ne mesaj verdi?

GERÇEKİZMİR - İzmir Büyükşehir Belediyesi Kasım ayı 6.birleşimi Başkanvekili Mustafa Özuslu idaresinde gerçekleştirildi. 

Kültürpark’taki yeni meclis salonunda yapılan oturumda Rize’nin Fındıklı ilçesi belediye başkanlığına asfalt yapımı için 3 milyon 797 bin liralık yardım yapılmasını öngören madde oy çokluğuyla kabul edilirken, Bornova, Konak, Ödemiş, Kemalpaşa, Bergama, Dikili ve Bayındır ilçe belediye 2023 bütçeleri de oy birliğiyle onaylandı. 

Büyükşehir Belediye Meclisi Kasım ayı 6.birleşimi aynı zamanda ESHOT genel kuruluna da sahne oldu.

ESHOT’un 5 milyar 321 milyonluk 2023 yılı bütçesi AK Parti ve MHP’nin ret oylarına rağmen oy çokluğuyla kabul edilerek meclisten geçti. 5 milyar 321 milyonu gider, 4 milyar 300 milyonu gelir, 1 milyar 200 milyonu ise açık olarak şekillenen bütçenin toplam kaynak ihtiyacı ise 4 milyon 80 bin 828 lira olarak belirlendi. 

MERKEZİ İDAREYE UKOME VE ‘YAZI’ TEPKİSİ! 
ESHOT Genel Kurulu’nda ilk sözü CHP Grubu adına konuşan Ulaşım Komisyonu Başkanı ve Foça Belediye Meclis Üyesi Raşit Dirim aldı. CHP’li Dirim ESHOT’un bin 760 otobüsten oluşan filosu ve 4 bin 600 personeliyle her kesime aynı özeni göstererek var gücüyle çalıştığını ifade ederek, “ESHOT’un 2023 bütçesi 5 milyar 321 milyon olarak belirlenmiştir. Bu gider bütçesidir. Gelir bütçesi 4 milyar 200 bin liradır. Yaklaşık 1 milyarlık açık finansı vardır. Pandemi sonrasına gerçekleşen ekonomik yansımalar kurumu zorlu bir mücadeleye sokmuştur. 2009 yılında motorin 6 lirayken bugün 27 liradır. Ülkemizde yaşanan enflasyon maliyetleri artırmıştır. Bu kriz kurumu da büyük bir sıkıntıyla karşı karşıya bırakmıştır. Yalnıza akaryakıt ve personel giderleri değil bakım onarım maliyetlerindeki de artış olumsuz etkiye yol açmıştır. ESHOT bu şartlar altında hizmet vermek için ciddi bir çaba sarf etmektedir. Bilindiği gibi İzmir’de toplu ulaşımın düzenlenmesi Büyükşehir Belediye yasası içine yerleştirilmiştir. Bir de UKOME diye bir yapı oluşturuluyor. Ama ana yetki İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde olmalıdır. Merkezi idare bir yönetmelikle UKOME’nin yapısını değiştirdi ve bu değişiklikle Büyükşehir’in yetkisi tamamen merkezi idarenin atadığı bürokratlara geçti. ESHOT böylece 2009’dan beri sadece 2 kez zam yapabildi. 2 yılda yapılan akaryakıt fiyatı düzenlemesi 60’ken, ESHOT’un 2 de kaldı. Bu hem demokratik değil, hem ahlaki hem de hukuki değil… Merkezi idare bir konuda daha kurumu sıkıntıya soktu. Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in imzasıyla 1 Nisan 2022 tarihinde gönderilen ESHOT için borçlanma talebine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan henüz cevap verilmedi. ESHOT ve İzmir Büyükşehir Belediyesi son derece garabet bir durumla karşı karşıya…” diye konuştu. 

CHP’li Dirim konuşmasının devamında ESHOT’un performansları hakkında bilgi verirken, Halk Taşıt uygulamasının örnek bir uygulama olduğunu söylerken, ayrıca kurumun hem yedek parça üretimi hem de otobüs alımı gerçekleştirdiğini, QR kodu ve ‘Duraktayım’ gibi çağdaş uygulamaların da hizmete alındığı, çevre dostu ulaşım için de elektrikli otobüs filosunun 2023 yılında da büyütüleceğini açıkladı. 

MISIRLI: HAKKANİYETTEN BAHSEDİYORSAK O PARAYI İADE EDİN! 
Dirim’in ardından sözü AK Partili Meclis Üyesi Fikret Mısırlı aldı. Mısır, “Belediyenin ana görevleri ulaşım ve altyapıdır. Ama belediye bunlara bütçe ayırmak yerine kimi zaman hayvan alımı kimi zaman ticari faaliyet ve işletme gibi işler yapıyor. Sayın Dirim UKOME’den bahsetti. Büyükşehir bu durumu nasıl aştı, ÜFE zamları kararları aldı, mahkeme bunu reddetti. Peki aradaki 3 ayda aldığı paraları geri verdi mi? Hakkaniyetten bahsediyorsak vatandaştan aldığınız 317 milyon liralık o parayı iade edin!” dedi. Mısır konuşmasının devamında, “Büyükşehir ilk kez 2023’te ESHOT’u sübvanse etmiyor, 2019’dan önce de çok yaptı. Zaten sen kamunun parasını veriyorsun ama bunu yaparken Nisan ayındaki gibi hukuksuz bir şekilde yaparsan İzmirli bunun hesabını sorar” ifadelerini kullandı. AK Partili Meclis Üyesi 120 dakika uygulamasını eleştirirken, ikinci ve üçüncü aktarmalarını üzerine koyunca dolmuş fiyatlarından daha ucuz olmayan bir hizmet verildiğini ifade etti. Mısırlı ayrıca değerlendirmesinde, 457 araç alımı, borç stokunun düşürülmesi ve kredi notunun yükseltilmesi konularında ESHOT idaresini tebrik etti. 

MHP’DEN ELEŞTİRİ 
MHP Grup Başkanvekili Selahattin Şahin ise ESHOT bütçesini değerlendirdiği konuşmasında, “Girdi maliyetlerinin üzerinde bir bütçe artışı yapıyorsanız performans kalemlerinin buna uyması gerekir” dedi ve otobüs sayıları, hizmet binaları ve tesislerdeki ihtiyaç kalemlerinde yaşanan azalmanın altını çizdi. Şahin Büyükşehir’i ve ESHOT’u elektrikli araç sayısını artırma ve yenilenebilir enerjiden faydalanma konusundaki yetersizlik gibi tespitlerle de eleştirdi. 

İYİ PARTİLİ SEVİNÇ UYGULAMALARI ÖVDÜ
İYİ Parti Grup Başkanvekili Kemal Sevinç ise ESHOT’un bütçe ve performansının geride kalan yıllarda olduğu gibi son derece başarılı olduğunun ifade ederek, 473 otobüs alımının doğru zamanda büyük bir tasarruf sağlayarak alındığını ifade ederken, elektrik otobüs filosuna 100 yeni otobüs katmanın planlandığını da altını çizdi. ESHOT’un sayısı işi bir arada yürüttüğünü söyleyen Sevinç, kurumun kamu kaynaklarını çok doğru kullandığını ifade ederek bütçeye ‘evet’ oyu atacaklarını belirtti. 

KÖKLÜ’DEN KALEM KALEM RAPOR
Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanvekili CHP’li Urla Meclis Üyesi Bülent Köklü ise kurulda yaptığı konuşmada, “Gelir bütçe kalemlerini incelediğimizde; 2022 yılında ilk olarak 1.414.035.000,00 TL olan gelir bütçesi, yapılan ek bütçeyle, toplam da net bütçe ödeneği 2.630.035.000,00 TL’ye çıkarılmış, 2023 Mali yılı Bütçe Tasarısında gelir bütçesi ise 4.300.800.000,00 TL olarak teklif edilmiştir. Bir önceki yılın öngörülen ilk bütçesine göre yüzde 204,15 ve ek bütçeyle yapılan toplam net bütçeye göre yüzde 63,53 oranında artırılarak teklif edilmiştir. Açık fazlanın finansmanı ise 1.020.200.000,00 TL öngörülmüştür. Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 2022 yılında ilk olarak 497.157.000,00 TL olarak öngörülmüş olup yapılan 240.000.000,00 TL ek bütçeyle toplam bütçe 737.157.000,00 TL olarak belirlenmiştir. 2023 Mali yılı Bütçe Tasarısında Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri bütçesi 1.275.046.000,00 TL olarak öngörülmüş olup, bir önceki yılın ilk bütçesine göre %156,47 ve ek bütçeyle yapılan toplam bütçeye göre %72,97 oranında artmıştır” dedi. 

CHP’li Köklü açıklamasının devamında, “ESHOT Genel Müdürlüğünün diğer gelirlerinin 2022 yılı için 17.110.000,00 TL olarak gerçekleşeceği planlanmış olup, 2023 yılı için 26.234.000,00 TL olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bir önceki yıla göre artış oranı %53,32 olarak hesaplanmıştır. Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler kalemi 2022 yılında ilk olarak 900.000.000,00 TL olarak öngörülmüş olup yapılan 976.000.000,00 TL ek bütçeyle toplam bütçe 1.876.000.000,00 TL olarak belirlenmiştir. 2023 Mali yılı Bütçe Tasarısında Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler 3.000.000.000,00 TL olarak planlanmış olup bir önceki yılın öngörülen ilk bütçesine göre %233,33 ve ek bütçeyle yapılan toplam bütçeye göre %59,91 oranında arttırılarak teklif edilmiştir. Gider bütçesi kalemlerini incelediğimizde 2022 yılında ilk olarak 1.821.600.000,00 TL olan gider bütçesi yapılan ek bütçeyle birlikte toplamda 3.458.600.000.00 TL ye çıkarılmış, 2023 Mali yılı Bütçe tasarısında 5.321.000.000,00 TL olarak teklif edilmiştir. Bir önceki yılın öngörülen ilk bütçesine göre %192,10 ve ek bütçeyle yapılan toplam net bütçeye göre % 53,85 oranında arttırılarak teklif edilmiştir. Gider bütçesinin Personel Giderleri kalemi 2022 yılında ilk olarak 66.291.000,00 TL olarak öngörülmüş olup, ek ödenek ile birlikte Eylül sonu net ödenek 107.111.000,00 TL olarak belirlenmiştir. 2023 Mali yılı Bütçe tasarısında personel giderleri 148.750.000,00 TL olarak planlanmış olup bir önceki yılın öngörülen ilk bütçesine göre % 124,39 ve net ödeneğe göre %38,87 oranında arttırılarak teklif edilmiştir.Mal ve Hizmet Alımları kalemi 2022 yılında ilk olarak 1.270.452.000,00 TL olarak öngörülmüş olup, ek ödenek ile birlikte Eylül sonu net ödenek 2.748.705.500,00 TL olarak belirlenmiştir. 2023 Mali yılı Bütçe tasarısında mal ve hizmet alımları 3.975.065.000,00 TL olarak planlanmış olup bir önceki yılın öngörülen ilk bütçesine göre %212,88 ve net ödeneğe göre %44,61 oranında arttırılarak teklif edilmiştir” ifadelerini yer verdi. 

Köklü sözlerini enflasyonun gölgesinde maliyetlerle yaşanan büyük artışlara rağmen bilet fiyatlarında fazla artışa gidilmediğini ifade ederek, Halk Taşıt uygulamasının kriz ortamında da devam ettiğini, kurumun borçlanmada mevzuat sınırları içinde kalarak borç stoku konusunda limitin aşılmadığını belirterek tamamladı. Köklü, “Geçen yıllardaki yüksek bütçe gerçekleşme oranlarını da dikkate alırsak görüşmekte olduğumuz bütçe tasarısının gerçekçi öngörülerle hazırlandığı görülmüştür” dedi. 

ÖZKUL’DAN İSYAN! 
Kurulda söz alan AK Partili Meclis Üyesi Çile Özkul ise ESHOT’un otobüs ulaşımını eleştirdi. AK Partili Özkul, “Bu şehirde yaşayan, 3 çocuğu olan ve sürekli ESHOT kullanan bir anne olarak söylendiği gibi kesintisiz hizmet verdiğine inanmıyorum. Benim ilçede sabah 8’deki otobüsü kaçırdığınız zaman arada sefer olması gözükmesine rağmen 8.30’a kadar araç gelmiyor. Benim kızım İzmir Demokrasi Üniversitesi’nde okuyor ve her akşam eve gelince dert yanıyor. Çünkü hiçbir zaman istediği saatte istediği yere ulaşamıyor. 988 Kemalpaşa hattının 22 kilometrelik mesafedeki aktarmaya gitmesi 1 saat sürüyor. İlk otobüsü kaçırırsan bu süre 2 saate çıkıyor. Bir işlemi yaparken en uzak noktadan en yakın noktaya kadar planlamanız gerekir. Sayın Tunç Başkan’ın ‘akıllı kart’ diyor, benim ilçemde uygulanamıyor, ‘temassız kredi kartı’ diyor, benim ilçemde uygulanamıyor. Bunları kullanabilse havalimanında gelen bir insan Kemalpaşa’ya ulaşabilecek” diye konuştu. 

BOZTEPE: 70 MİLYON BUHARLAŞMIŞTIR! 
AK Partili Meclis Üyesi Boztepe’den ise genel kurulda aylık ulaşım kartı ve devir sonrası aktarılmayan bakiye çıkışı geldi. AK Partili Boztepe, “2019 yılında bir önerge vermiştik. Aylık ulaşım kartı önergesi… Bunun amacı dar gelirliyi toplu ulaşımda daha rahat ettirmekti. Sadece dar gelirliyi değil, öğrenciler, yaşlıları ve hatta öğretmenleri de… Büyükşehir’den oy birliğiyle geçti ama üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen bu konuda hiçbir çalışma yapılmadı” dedi. Boztepe ayrıca İzmir İnovasyon ve Teknoloji A.Ş. kurulduktan sonra yapılması gereken 70 milyonluk bir devri de gündeme getirdi. AK Partili Meclis Üyesi, İzmirim Kart ve Bilet 35’lerin içinde kalan ve yaklaşık 70 milyonu bulan bakiyenin ESHOT tarafından Büyükşehir aracılığıyla şirkete aktarılmadığını ve şirketin alacak kayıtlarında da yer almadığını belirterek, “Vatandaşın 70 milyon lirası buharlaşmıştır” dedi. 

PARLAR: MOTORİNDEKİ VERGİ KALDIRILSA… 
CHP’li Meclis Üyesi Özan Parlar ise konuşmasında toplu ulaşıma yapmak istediği zammın UKOME’de reddedilmesini eleştirdi. Akaryakıt fiyatlarına gelen zamlar ekseninde artan maliyetlerin altını çizen Parlar, UKOME’nin bu tavrıyla minibüs esnafına da zorluk çıkardığını ifade etti. Parlar, “Motorinde uygulanan vergiler kaldırılsa, ESHOT, ‘Bir yolcuyu 3 liraya taşırım’ diyebilir. Ama bunu gerçekleştirmek için devletin katkısını beklemekteyiz” dedi. Parlar sözlerine TCDD’nin ESHOT’un zam yapamadığı süreçte yüzde 100 oranında zam yaptığını da sözlerine ekledi. 

AK PARTİLİ BARAN’DAN ENGELLİLER ADINA TEŞEKKÜR 
AK Partili Meclis Üyesi Ahmet Uğur Baran da kurulda bir konuşma yaparak, öncelikle sesli sinyalizasyon sisteminin bir an önce kurulması gerektiğini söyledi. AK Partili Baran geçtiğimiz günlerde bir ESHOT şoförünün kendisini durağa uzun bir mesafe varken yolda aldığını ardından bu durumu sorduğunda tüm engelli vatandaşlara böyle bir hassasiyet gösterildiğini öğrendiğini ifade ederek bu anlayış için kuruma teşekkür sundu. AK Partili Baran geçmişe kıyasla günümüzde engelli vatandaşların ESHOT’la çok rahatlıkla yolculuk yapabildiğini söyledi ve engelliler adına bu dönüşüm nedeniyle teşekkür etti. 

AYDIN: DAHA DA İYİSİNİ YAPACAĞIZ 
Oturumda son sözü CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın aldı. CHP’li Aydın, “Bu bütçede emeği geçen başta bürokratlar olmak üzere tüm çalışma arkadaşlarımı kutluyorum. Her zaman daha iyisini yapmak için çalışıyoruz. Bu bütçe değerli bir bütçe ama gelecek yıl daha da iyisini yapacağız” diye konuştu.