ESHOT’un 2024 bütçesine oy çokluğuyla onay: 5 saatlik oturumda kim/ne mesaj verdi?

GERÇEKİZMİR – Büyükşehir Belediye Meclisi’nin Başkanvekili Mustafa Özuslu idaresinde gerçekleşen kasım ayı 7.birleşiminde kentin toplu ulaşım lokomotifi ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı bütçesi de masaya yatırıldı. 

Yaklaşık 5 saat süren genel kurul oturumunda ESHOT’un 2023 yılına oranla yaklaşık yüzde 100’lük artışla 11 milyar 290 milyon olarak belirlenen 2024 yılı bütçesi meclisten oy çokluğuyla onay aldı. Bütçeye AK Parti ve MHP’nin ret oyu verirken, CHP ile İYİ Parti Grubu ‘evet’ oyu kullandı. 

ESHOT 2024 yılı bütçesinde mal ve hizmet alımlarına 7 milyar 882 milyon 329 bin, sermaye giderlerine 2 milyar 86 milyon 847 bin ve personel giderlerine de 364 milyon 38 bin lira ayrıldı. 

“BÜYÜKŞEHİR BİR YOLCU İÇİN 9.6 LİRA DESTEK VERİYOR”
Oturumda açılışı Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı CHP’li Meclis Üyesi Bülent Köklü yaptı. Bütçe tasarısı konuşmasına ekonomik krizin etkilerini anlatarak başlayan CHP’li Meclis Üyesi Köklü, “Ülkedeki enflasyon ve döviz kurunda meydana gelen artış, asgari ücrete paralel artan personel giderleri, akaryakıt fiyat, yedek parça, onarım ve bakım gibi her kalemde çok yüksek artışları da beraberinde getirmiştir. Özellikle belirtmek isterim ki ESHOT’un en büyük girdi maliyetlerinden akaryakıtın fiyatı 5 Mayıs-7 Kasım tarihleri arasında yüzde 112 artış göstermiştir. Bir körüklü otobüs 2019 nisan ayında deposunu 2 bin 500 liraya doldururken, şu anda yaklaşık 15 bin liraya dolmaktadır. Sizce bu ekonominin büyüdüğünü gösteren bir gösterge midir?” dedi. Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Köklü konuşmasına şöyle devam etti: Yaşanan hayat pahalılığı nedeniyle toplu ulaşımda ücretsiz ve indirimli binişlerde de artış yaşanmıştır. 2019 yılında tüm binişlerin yüzde 54’ü tam binişken bugün bu oran yüzde 40 seviyesine gerilemiştir. ESHOT Genel Müdürlüğü’nün araçlarının yaş ortalaması 6.30’dur. 2019’dan bugüne motorin yüzde 504, elektrik yüzde 544 artmışken İzmir Büyükşehir Belediyesi bu maliyetleri fiyatlara yansıtmamış ve biletlerdeki güncelleme oranı tam yüzde 333, öğrencide yüzde 178 oranında kalmıştır. ESHOT’un yatırıma ağırlık bir bütçe yaptığı görülmektedir. 2024’ten başlamak üzere 400’ü elektrikli 600 araç alınacağı ve bunun için 793 milyon liralık bir bütçe ayrıldığı görülmektedir…
Köklü, “ESHOT’un bütçesinin yüzde 70’i Büyükşehir Belediyesi tarafından karşılanmaktadır. Bu da şu anlama gelir, İzmir Büyükşehir Belediyesi bir yolcu için 9.6 TL destek vermektedir” dedi. 

CHP’Lİ ÇAMUR’DAN UKOME ÇIKIŞI! 
CHP Grup Sözcüsü Gamze Gül Çamur ise bütçe tasarısı konuşmasında, “ESHOT’un strateji hedefleri doğrultusunda 2024 mali yılında kaynak ihtiyacımız 12 milyar 900 milyon lira… Bu kaynak ihtiyacını karşılayacak gelire sahip miyiz? Ne yazık ki hayır. 2023 ve bir önceki yılların verilerine göre 2024 yılı gelirlerimiz 8 milyar 890 milyon 800 bin lira. Gider-gelir birbirini karşılamıyor. 2 milyar 400 milyonu bir şekilde finanse edeceğiz. Geçmiş yıllarda bu ekonomik krize rağmen nasıl hem borç ödeyip hem de bir yandan yatırım yapacağız hem de bu açığı kapatacağız. Üstelik gelirimizi belirleme hakkımız elimizden alındığı halde. Biz ESHOT olarak artık gelirimiz kendimiz belirleyemiyoruz. Merkezi hükümet de bütçe açığını milletin sırtına vergi yükleriyle kapatmaya çalışanlar ne yazık ki UKOME’de yaptıkları merkezi hükümet temsilcisi değişikliğiyle özellikle muhalif belediyelerin toplu taşıma hizmetinde kendilerine bir silah aracı olarak kullanılacağını düşündüğüm bir uygulamaya gitti. Kendimizin belirleyemediğiz bir gelirimizi oylayacağız birazdan. Toplu ulaşımın en büyük gelir kaynağı bilet tarifeleri… Nisan 2019’da güncellenmiş olsaydı biniş ücreti 19 lira 47 kuruş olacaktı ama bugün 13 lira… Şayet motorine gelen zam oranına göre ücret tarifesi yaparsak bugün tam biletin 45 lira olması gerekiyor. Bu da ESHOT’un ne kadar zor koşullar altında, yoku var ederek çalıştığını göstermektedir” diye konuştu.  

AK PARTİLİ YILDIZ’DAN ‘ELEKTRİKLİ OTOBÜS’ ELEŞTİRİSİ 
AK Parti Grup Sözcüsü Hakan Yıldız da ESHOT Genel Kurulu’nda bir bütçe tasarısı konuşması yaptı. AK Parti Grup Sözcüsü Yıldız, “Akaryakıttaki yüzde 500’lük artıştan söz ettiler. Ama hep söylediğimi bir şey var, akaryakıttaki yüzde 500’lük değer değişikliğinden söz ederken kullandığınız bütçe yüzde 1000 artmış durumda. 2019’da ESHOT’un bütçesi 1.2 milyar TL civarında. O günkü mazot fiyatıyla 300 milyon litre mazot alıyor. Bugün yaklaşık 12 milyar TL bir bütçe var, bugünkü değerle ESHOT 320 milyon litre mazot alıyor. Tonaj bazında azalma olmadığı gibi küçük de olsa artışı olan bir noktada. Bütün bu değerlemeleri bu pencereden de yapmak zorundayız. Hep bir mazeret üzerinden yürüyen söylemler var. Başarı dediğiniz şey imkanlarla doğru orantılı olsaydı bugün gurur duyduğumuz Cumhuriyetimiz bile oluşmazdı. Başarı vizyon ve hedeflerle doğru orantılı bir şeydir. Tunç Soyer yönetimi 4.5 yılda bir başarı hikayesi yazabildi mi? Yazamadı. Buradan ESHOT’a gelelim. 2022 yılı bütçesinde ESHOT 500 elektrikli araç alacaktı, sadece 20 tane alabildi. Bugünkü raporda 400’e çıkmış. Kitapçık bazında artış var, yazıyorsunuz boyuna! 20 otobüste 2 milyon litre tasarruf edebiliyorsak 100’e çıktığımızda 10 milyon litre tasarruf eder hale geliyoruz. ESHOT 1 yılda 50 milyon litre mazot tüketiyor. Siz kademeli olarak her yıl her şart altında 25 tane otobüs alma iradesi ortaya koysaydınız sizi burada alkışlardım. Günün sonunda elektrikli otobüs işinde sınıfta kaldık!” diye konuştu. AK Partili Yıldız ESHOT’un GES yatırımlarının yetersizliği ve duraklardaki akıllı sistem aksaklıkları üzerinden de eleştirdi. 

“56 AYDIR SADECE BAHANE DİNLEDİM”
MHP’li Aliağa Meclis Üyesi Hakan Şimşek ise konuşmasında, “56 aydır burada sadece bahane dinledim. Üzülüyorum, üzülerek izliyorum. ‘Yapmaya çalışıyoruz, yapacağız, edeceğiz, programa alındı’… Bu programa alınan işlerin ucu bucağı bitmiyor. Ben İzmir’deki vatandaşlar Aliağa’daki gelişimi övgüyle anlatınca oradaki bir yönetici olarak elbette gurur duyuyorum. Sanırım 31 Mart’ta İzmirli seçmen de sizin için sandıklara ‘bahane’ zarfını atacak. ESHOT ilk kuruluş amaçlarından hangisi yapıyor şu anda? Sadece otobüs. Büyükşehir yönetimine önerim küçük dokunuş büyük değişimleri getirir. ESHOT’un ismini değiştirmekle başlayabilirsiniz. Hiç kimsenin anlamadığı hiçbir faaliyet alanının uygulanmadığı bu ismi değiştirme zamanı geldi diye düşünüyorum. Akıllı çözüm olarak sunduğunuz uygulamaların vatandaşın derdine ne kadar çare olduğunu herhalde sorgulamıyorsunuz? Daha fazlası olması gerektiğini, İzmirli’ye daha fazlasının sunulması gerektiğini düşünen biriyim. O yüzden bu bütçeye ‘hayır’ diyorum. Ve tekrar söylüyorum, dünyanın hiçbir ülkesinde toplu ulaşım sistemi başa baş dahi gelemez, sürekli idareler tarafından sübvanse edilir. Kar güden bir tarafı olmaz” diye konuştu. 

İYİ PARTİ’DEN BÜTÇEYE ONAY 
İYİ Parti Grup Başkanvekili Kemal Sevinç de ESHOT Genel Kurulu’nda bir bütçe tasarısı konuşması yaptı. İYİ Partili Sevinç, “ESHOT’umuz çağın gereklerine uygun yönetim anlayışıyla filosunu ve hizmetlerini sürekli yeniliyor ve geliştiriyor. 2024 yılı bütçesi hayırlı olsun, grubumuzun oyu olumlu olacaktır” dedi. 

BOZTEPE’DEN RANDEVU VE ‘HİZMETLER DURDU’ İDDİASI 
Oturumda konuşan AK Partili Meclis Üyesi Hüsnü Boztepe çarpıcı 2 iddiayı gündeme getirdi. AK Partili Boztepe ilçe belediye başkanlarının Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’den randevu alamamaktan şikayetçi olduklarını ileri sürerken, CHP kurultayının sonrasında belediyelerde işlerin durma noktasına geldiğini de iddia etti. Boztepe, “Belediye başkanlarına randevu vermeyi bırakın CHP kurultayından sonra bir çok belediyelerde hizmetler durmuş durumda. Bunun içinde Büyükşehir de var. Adete bu kent hizmetsiz ve sahipsiz bir şekle bürünmüş durumda” dedi. 

HIZAL’DAN SAYIŞTAY ÖVGÜSÜ, ’20 LİRA’ VE ‘POLONYA’ ÇIKIŞI! 
AK Parti Grup Başkanvekili Özgür Hızal oturumda yaptığı konuşmada, 3 su bardağı üzerinden metafor yaparken, “Şu anda elimde bir Sayıştay raporu var. Bembeyaz bir sayfa… Doğruya doğru diyoruz, iyi yapanı tebrik ediyoruz. Bardağın dolu tarafını da görürüz, boş tarafını da görürüz. ESHOT’ta bardağın dolu tarafını görme olasılığımız daha yüksek ama İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde görmemiz çok güç. İZBETON’da bardak da gitmiş su da gitmiş. Muhalefetin görevi elbette dolu tarafı görüp teşekkür etmek ama asli görevi boş tarafını görmek ve dolmasını sağlamak. ESHOT’un da elbetteki daha iyi hizmet vermesi için bu eleştirilerimizi yapıyoruz. Evet biliyoruz akaryakıt, girdi fiyatları, personel ücretleri arttı. Aksini iddia etmiyoruz. Ben de AK Belediyecilik örnekleri vereyim. Kahramanmaraş 7 lira, Konya Büyükşehir 8.5 lira. Burada da akaryakıt ve girdi fiyatları arttı. UKOME konusunda bir hukuki tartışma var evet ama şu soruma cevap verin. Eğer UKOME’deki karar olmasaydı İzmir Büyükşehir Belediyesi tek binişi 20 lira mı yapacaktı? Bunu çıkın İzmirlilere anlatın. ‘UKOME bizim tek binişi 20 lira yapmamızı engelledi mi?’ diyeceksiniz. Yapmayacaktınız. UKOME’de nasıl istişareler yapıldığı ve bu istişareler neticesinde bir fiyat ortaya çıktığını hepimiz veriyoruz. 2019 yılında da yüzde 50 para aktardınız, bütün yetki sizdeydi. Aradan 4 yıl geçti yine aynı oranda para aktarıyorsunuz. Bu 4 yıllık sürede yeni bir garaj alanı yapmanızı, yeni bir hizmet binası yapmanızı beklerdik. ESHOT’un hizmet binası şu anda Gaziemir’deki fuar alanında. En azından bunu beklerdik, bu çılgın bir proje değil” diye konuştu. AK Partili Hızal ayrıca, “Mazeret oluşturmada muhteşem başarılısınız. Aramızdaki temel farkı söyleyeceğim. Ben Tunç Bey’in yerinde olsaydım cumartesi yaşanan büyük felaketten sonra Polonya’ya gitmezdim. Elbette ki orada yapılacak oylama da kıymetlidir ama ben olsam gitmezdim. Ama bunu söylüyorum da Tunç Bey şehri terk etti demiyorum, Karşıyaka Belediye Başkanı da yok piyasada. Karşıyaka’yı felaket vurmuş, o da gitmiş. Demek ki temel anlayış farkımız bu” dedi. AK Parti Grup Başkanvekili 90 dakika uygulamasının kaldırılmasını da eleştirdi. 

AYDIN’DAN ELEŞTİRİLERE TEK TEK YANIT! 
Oturumun kapanış konuşmasını CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın yaptı. Eleştirilere tek tek yanıt veren CHP Grup Başkanvekili Aydın konuşmasına, “Bütçe dediğiniz şey gelir ve gider kalemlerinden oluşur. Bir kurum gelirlerini hesaplar ve bununla nasıl giderler ortaya koyacağını hesaplar. Ve bütçe hakkı 1215 Magna Carta’dan beri halkındır. Halkın seçtiği meclisler eliyle kullanılır. ESHOT Genel Müdürlüğü’nün en büyük gelir kalemlerinden bilet fiyatlarını bu meclisin görev alanında olmadığını bir yönetmelikle belirleyip bir idari kurula vermek açıkça halkın bütçe hakkını ihlaldir. Üstelik bu kurumun yapısını değiştirip merkezi hükümet atamasıyla gelen kişileri çoğunluğa koymak Anayasa’daki yerinden yönetim ilkesini tümüyle bertaraf etmektedir” diye başladı. 

CHP’li Aydın şöyle devam etti: Biz devri iktidarlarında hiçbir zaman rahat görmedik. 2019’da da rahat değildik. Ekonomik krizin her türlüsünü yaşadık. Her defasında söylediğimiz sorunlar bizim yeni gördüğümüz şeyler değil. Neyle boğuştuğumuzu ve bütün bunları aşarak ne işler yaptığımızı anlatmaya çalışıyoruz. Bunu anlatmak zorundayız çünkü biz burada yaptığımız bütün harcama ve işleri bu ülkenin ekonomik ikliminde yapıyoruz. Zorlukları ve imkansızlıkları önünde engel olarak görmeyen CHP 100 yaşında. Zorlukları tarif etmek başka bir şey, bunlara rağmen bir şeyler yapabilmek başka bir şey… 

CHP Grup Başkanvekili, “Türkiye’deki otobüs yaşı ortalaması 14.4 yıl, ESHOT’un ortalaması 6.3… Sayın Başkan göreve geldiği otobüs sayısının çok üstünde bir alım yaparak bu sayıya geldi. Hiçbir zorluk bizi yapmak istediğimiz şeylerden alıkoymaz. Çünkü bu partinin bugün siyaset yapan büyükleri ‘Gerçekçi ol, imkansızı iste’ sözüyle büyüdü” dedi. 

Aydın konuşmasının devamında, “AK Belediyelerde biniş fiyatları şöyle dediniz ya ben size bir tane örnek vereyim. Kaç kilometre gidiyor peki o otobüsler? İzmir’de otobüs fiyatları kilometre başına 39 kuruş, öğrenci biletle 13 kuruşa iniyor. İstanbul’da bu rakam 95 kuruş, Ankara’da 80 kuruş, Ordu’da sizin belediyeniz 3.2 lira, Erzurum’da 1.6 lira” ifadelerini kullandı. 

CHP Grup Başkanvekili, “Bir meclis üyesi ‘Dünyanın her yerinde toplu ulaşım idareler tarafından sübvanse edilir’ dedi. Doğru ama 2 eksiği var. İdarelerin toplu ulaşımı sübvanse etme oranı dünyada yüzde 30’dur. Bizim sadece 2024 bütçesinde Büyükşehir bütçesinden aktaracağımız para o maliyetin yüzde 54’ü, diğer kalemlerle yüzde 70’e çıkıyor. Ve dünyanın her yerinde toplu ulaşımın sübvansiyonu sadece belediyeler üzerine bırakılmaz. Toplu ulaşım kamusal bir hizmettir ve özel tüketim vergisine tabi tutulamaz. Tabi ülkenin ekonomisini batırıp doğrudan aldığınız vergileri dibe vurdurursanız ve yarattığınız ekonomik krizin finansını ücretlini, emekçinin ve emeklinin sırtına yükleyip KDV’yle, ÖTV’yle, alkolle sigarayla finanse etmeye çalışırsanız bu böyle olur tabi!” açıklamasını yaptı. 

“İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin toplu ulaşımı ucuz tutmak için verdiği para tüm sosyal yardımlarının toplamının üzerinde” diyen Aydın, “Ve bunu İzmir Büyükşehir Belediyesi günlük binişlerin sadece yüzde 35’i tam binişle yapıldığı halde yapıyor. Asgari ücretliden sabah işe gitmeye çalışan işçiden tam bilet alıyoruz. Devletin bunun finansmanı konusunda bir çözüm bulması gerekir. Bizim ülkümüz şudur, tüm toplu ulaşım ücretsiz olmalı. Ama bunu yerel yönetimin bütçesinden finanse etmeye kalkarsanız o zaman diğer hizmetlerini yapamaz hale gelir. 45 milyarlık 2024 bütçesinin 6 milyarını toplu ulaşıma aktaracak bu yüzden” ifadelerini kullandı. 

Aydın sözlerini şöyle tamamladı: Başarılı bulduğunuz ESHOT’u da İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Tunç Soyer yönetiyor. En azından yarısı dolu dediğiniz bardağın yöneticisi de burası. Büyükşehir’in kötü yönetildiğini söyleyen arkadaşlarımız bir yandan da diyorlar ki bu meclisteki kararların yüzde 95’ine ‘evet’ verdik. Kötü yönetiliyorsa neden hayır diyorsunuz? Büyükşehir Belediyesi ve kendisine bağlı kuruluşlar iyi yönetilmektedir. Ve bu hizmetlerin tümünde Tunç Soyer ve çalışma arkadaşlarının imzası bulunmaktadır. Daha iyisini yapmak için çalışmaya önümüzdeki dönemde de var gücümüzle çalışacağız.