İZKA’nın desteklediği Büyükşehir’in o projesi atıl kalmış!

Mehmet İŞLER /GERÇEKİZMİR - Sayıştay tarafından hazırlanan İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) 2019 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu’nda önemli tespitler yer aldı.  

‘Zamanında Yatırılmayan Yerel Yönetim Paylarına Ajans Tarafından Faiz Uygulanmaması’, ‘Ajans Pay Alacaklarının Tahsilinde Hukuka Aykırı Uygulamalar Yapılması’, ‘Ajans Tarafından Başarılı Bulunarak Destekleme Kararı Verilen Bazı Projelerin Tahsis Edilen Kamu Kaynağına Rağmen Atıl Kalması’, ‘Eş Finansmanların Aktarılmaması ya da Geç Aktarılması Nedeniyle Kamu Kaynağı Tahsis Edilen Bazı Projelerin Aksaması’ başlığı altındaki bulgular öne çıktı.

ÇUKUROVA VE İZMİR YEREL YÖNETİMLER İÇİN FAİZ İŞLETMİYOR
Yapılan açıklamada, “5449 sayılı Kanunun “Gelirler ve yönetilecek fonlar” başlıklı 19’uncu maddesi gereğince ajans paylarının, ilgili idare ve kuruluşlar tarafından haziran ayının sonuna kadar ajans hesabına aktarılması gerektiği düşünülmektedir. Bu payların, süresi içerisinde aktarılmadığı durumda ise ajans tarafından Kanun’da belirtilen usullerle gerek kesinti, gerekse diğer hukuki yollarla tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Pay alacaklarının zamanında yatırılmamasından kaynaklı gecikmelerden dolayı faiz uygulaması konusunda ajanslar arasında farklı uygulamaların olduğu bilinmektedir. 26 ajansın 24’ü Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı görüşüne uygun olarak (Kalkınma Bakanlığının 24.04.2012 tarih ve 2192 sayılı yazısı) 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre kanuni faiz oranı olan yıllık yüzde 9 gecikme faizi uygulamaktadır. Ajansların kullandığı bilişim portalı olan KAYS muhasebe modülü de yerel yönetim payları gecikmelerinde otomatik olarak belirlenen oranda faiz uygulamaktadır. 24 Ajans geciken pay alacakları için faiz uygulaması yaparken, Çukurova Kalkınma Ajansı ve İzmir Kalkınma Ajansı yerel yönetim pay alacakları konusunda faiz işletmemektedir. Bu husus, Bakanlık tarafından ajanslar nezdinde yaptırılan Mali Yeterlik Denetimi Raporunda bir eksiklik olarak yer almaktadır” ifadelerine yer verildi.

ÖDENMEME İSTİSNASI BULUNMUYOR
Ayrıca bilgilendirmede, “Belediyeler, il özel idareleri ile ticaret ve sanayi odalarının geciken pay ödemeleri için faiz uygulanmaması gerektiğine yönelik bir istisna düzenleme bulunmamaktadır. Özel hukuk alanına giren bu borç-alacak ilişkisinden dolayı Borçlar Kanunu gereği faiz talep edilmesi ve ajansların pay alacaklarından kaynaklanan faiz için 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine ilişkin Kanun hükümlerinin uygulanması gerekir. İlgili Bakanlık tarafından da geciken pay alacaklarına 3095 sayılı Kanun’a uygun faiz işletilmesi gerektiği hususunun 24.04.2012 tarih ve 2192 sayılı yazısı ile tüm ajanslara bildirildiği vurgulanmıştır” denildi.

İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN PAY BORCU TAKİP EDİLMEMİŞ
‘Ajans Pay Alacaklarının Tahsilinde Hukuka Aykırı Uygulamalar Yapılması’ başlığı altında ise Sayıştay, İZKA’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden olan pay alacağını hukuka uygun şekilde takip etmediğini belirtti.  Bu kısımda, “İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin pay borcu ile ilgili 2016 yılından itibaren Maliye Bakanlığına herhangi bir bildirimde bulunularak kesinti yoluna gidilmediği tespit edilmiştir. Oysa diğer belediyeler için İller Bankasına düzenli yazıların yazıldığı görülmüştür” ifadelerine yer verildi.

5 TİCARET ODASININ BORÇLARI...
Raporda 5 ilçedeki ticaret odasının İZKA’ya olan borçlarına yer verildi. İZKA’nın borcu olan odalar için herhangi bir hukuki yola başvurmadığına vuru yapıldı. Buna göre; İZKA’ya Aliağa Ticaret Odası’nın  13 bin 326 TL, Bergama Ticaret Odası’nın 26 bin 520 TL, Tire Ticaret Odası’nın 28 bin 70 TL, Torbalı Ticaret Odası’nın 53 bin 735 TL, Menemen Ticaret Odası’nın 47 bin 72 TL’lik borcu olduğu tespit edildi.

İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN O PROJESİ ATIL KALMIŞ!
“Ajans Tarafından Başarılı Bulunarak Destekleme Kararı Verilen Bazı Projelerin Tahsis Edilen Kamu Kaynağına Rağmen Atıl Kalması” bulgusunda İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2015 yılında ilçeler arasında gelişmişlik farkını aza indirmek için yaptığı hamleye yer verildi. İlk olarak Dikili’de ‘Kent Koleji Topraksız (Sanayileşmiş) Tarım: Üretim, Kalite ve İstihdama Yatırım Projesi’ başlığıyla harekete geçirilen projenin atıl kaldığı belirtildi.

Yapılan bilgilendirmede, “Proje ile Dikili’de topraksız tarım uygulaması konusunda örnek olacak nitelikte tekrarlanabilir, sürdürülebilir ve nitelikli bir mesleki eğitim ve danışmanlık altyapısının kurulması; Dikili ve Kınık ilçelerinde istihdam edilebilirlik ve girişimciliğin artırılmasına katkıda bulunulması; yine Dikili ve Kınık ilçeleri başta olmak üzere İzmir'de; iyi tarım uygulamaları, topraksız tarım ve tarımsal örgütlenme konularında bilgi ve bilinç seviyesinin artırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Dikili’de bir topraksız tarım serası kurularak burada eğitimler düzenlenmesi öngörülmüştür. Projenin uygulama süresi 03.11.2016 tarihinde sonlanmıştır. Toplam Ajans desteği 287 bin 203,87 TL düzeyinde gerçekleşen projenin nihai ödemesi 27.02.2017 tarihinde yapılmış ve proje tamamlanmıştır. İzmir Kalkınma Ajansının 2019 yılı Sayıştay denetimi kapsamında, ilgili izleme uzmanları, İzmir Büyükşehir Belediyesi Proje Temsilcisi ve Dikili Belediye Başkan Yardımcısının nezaretinde proje sahasında yapılan denetim sonucunda; Projeye esas seranın önemli düzeyde zarar görmüş olduğu ve bu nedenle kullanılamadığı, mevcut haliyle seranın projede öngörülen eğitimler için uygun koşullara sahip olmadığı, bu haliyle harcanan kamu kaynağına rağmen projenin atıl durumda olduğu tespit edilmiştir” denildi.

İZKA TARAFINDAN DESTEKLENEN AMA KURUMLARIN KAYNAK AYIRMADIĞI PROJELER
“Eş Finansmanların Aktarılmaması ya da Geç Aktarılması Nedeniyle Kamu Kaynağı Tahsis Edilen Bazı Projelerin Aksaması” başlıklı kısımda önemli tespitlere yer verildi.

İzmir Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen projelerin dosyaları üzerinde ve yerinde incelenmesi neticesinde, proje yararlanıcısı kurumlardan bazılarının eş finansman yükümlülüklerini yerine getirerek projeye kaynak aktarmamaları ya da geç aktarmaları nedeniyle kamu kaynağı tahsis edilen bazı projelerin aksadığının görüldüğü belirtildi.

Bilgilendirmede, “Ajans tarafından yürütülmekte olan “2017 yılı Sosyal Uyumun Geliştirilmesine Yönelik Küçük Ölçekli Altyapı Mali Destek Programı” kapsamında İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve bağlı kurumların 9 adet projesi destek almaya hak kazanmış ve destek sözleşmeleri imzalanarak proje uygulama dönemleri başlamıştır. Söz konusu proje sahiplerinin karşılaması gereken eş finansman tutarları dokuz proje için toplam 1 milyon 711 bin 106,30 TL olup bu tutarın Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanacağı taahhüt edilmiştir. Bu kapsamda Bakanlıktan temin edilen resmi yazı proje başvuru formları ekinde Ajansa sunulmuştur. Destek sözleşmeleri 2018 yılının Ekim-Kasım aylarında imzalanmış olup eş finansman tutarları aktarılmadığı için proje faaliyetlerine başlanamamıştır. Proje uygulama döneminin yaklaşık 7'nci ayında ise Bakanlık 3 projenin (İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Tire Özel Eğitim Uygulama Merkezi, Mert Öztüre Özel Eğitim Meslek Lisesi) eş finansman tutarını aktarmıştır. Bu aktarımdan bir süre sonra Karşıyaka İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından yürütülen projenin eş finansman tutarının; proje uygulama süresinin yaklaşık 11. ayında ise Konak İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve Narlıdere Sıdıka Akdemir Bilim ve Sanat Merkezi tarafından yürütülen projelerin eş finansman tutarları aktarılmıştır. Karşıyaka Aydoğan Yağcı Bilim ve Sanat Merkezi, Konak Şehit Ömer Halisdemir Bilim ve Sanat Merkezi ve Aliağa İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafında yürütülen projelere ise henüz aktarım yapılmamıştır. Aliağa İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü eş finansman temini için Rotary Kulübü Derneğini projesine ortak olarak eklemiş ancak derneğin kaynak aktarım durumu henüz kesinleşmemiştir. Aynı program kapsamında İzmir İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan TR31/18/SUGA01/0020 referans numaralı “Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetlerinde Tele Medikal Sistemlerin Kullanılması” başlıklı proje kapsamında kurum eş finansman tutarını temin edemediğini belirterek projesini feshetmiştir. Bu proje kapsamında eş finansman tutarı 215 bin 950,23 TL, Ajans destek tutarı 647 bin 850,67 TL olup projenin feshi ile 647 bin 850,67 TL program hedefleri doğrultusunda kullanılamamıştır. Diğer taraftan eş finansman tutarı henüz aktarılmayan 3 proje için Ajansın tahsis ettiği tutar 1 milyon 853 bin 890 TL olup, eş finansmanın aktarılmaması halinde bu tutar program hedefleri doğrultusunda kullanılamamaktadır” ifadeleri yer aldı.

Öte yandan, “Eş finansman tutarları geç aktarılan projelerde ise, bu süreçte piyasa fiyat koşullarında meydana gelen değişimler nedeniyle satın almalar bütçede belirtilen fiyatların üzerinde gerçekleşmekte, kar amacı gütmeyen kurumlar bu farkları karşılayamadığı için proje kapsamında gerek nitelik gerek nicelik açısından değişiklikler talep edilmektedir. Bu durumda projelerin hedeflerinde ve faaliyetlerin niteliğinde sapmalar meydana gelmektedir” tespitinde bulunuldu.