İzmir'in Nae Sao Paulo davası: 23 sayfalık dilekçe, ana dayanak o sözleşme!

Efe Can TAN/GERÇEKİZMİR - Brezilya donanmasına ait asbest yüklü Nae Sao Paulo gemisine Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından İzmir'in Aliağa ilçesinde söküm izni verilmesi gündemdeki yerini koruyor. 

Nae Sao Paulo gemisi İzmir'e ilerleyişini sürdürürken kentte hukuki mücadele de başladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı, İzmir Barosu, Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP), Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Çevre Mühendisleri Odası, İzmir Tabip Odası ile vatandaşların müdahil olduğu süreçle söküm onayına karşı dava açıldı. 

Pankartlar, yürüyüş ve isyan mesajları eşliğinde yapılan basın açıklamasıyla İzmir Nöbetçi İdare Mahkemesi Başkanlığı’na sunulan dava dilekçesinin detayları da belli oldu. Buna göre Basel Sözleşmesi ve 'ikiz gemi'yi dayanak alan 23 sayfalık dilekçeyle talep edilen yürütmeyi durdurma kararı mahkemeden kabul görürse gemi Türkiye karasularına giremeyecek. 

ANA DAYANAK BASEL SÖZLEŞMESİ!
İzmir Nöbetçi İdare Mahkemesi Başkanlığı’na sunulan dava dilekçesinin en büyük dayanağı Türkiye’nin taraf olduğu olduğu tehlikeli atıkların taşınmasına dair uluslararası Basel Sözleşmesi olurken şartlı rızanın iptali ve yürütmenin durdurulması için dava açıldı. 

Dilekçede altı çizilen Basel Sözleşmesi’nin 4. Maddesi’ne göre, ‘’Taraflar kendilerine A bendi uyarınca bildirimde bulunulduğu takdirde tehlikeli atıkların ve diğer atıkların ithalatı yasaklanmış bulunan taraflara atıkların ihracatını yasaklayacak ve bu işleme izin vermeyecektir’ diyor. 

Dava dilekçesinde Basel Sözleşmesi’nin 4. Maddesi’nden yola çıkılarak Türkiye’nin tehlikeli atık ithalatı yapmasının yasak olduğu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın şartlı izin vermesi için geminin tehlikeleri atıktan tamamen arındırılmış olması gerektiği vurgulandı fakat geminin bu şartları karşılamadığı belirtildi. 

Türkiye için tehlikeli atık ithalatının yasak olması nedeniyle zaten bu şartlı izinde geminin tehlikeli atıktan tamamen arındırılmış olması şartı aranıyor ama o izin bu şartı karşılamıyor. 

(Clemenceau)

İKİNCİ DAYANAK ‘İKİZ GEMİ’
Dava dilekçesinin dayanağını oluşturan bir diğer etmen ise Nae Sao Paulo’nun ikizi olarak bilinen Clemenceau gemisi oldu. Söz konusu gemide 760 ton asbest bulunduğunun tespit edildiği, Clemenceau’nun ikizi Nae Sao Paulo hakkında Brezilya makamlarının sunduğu tehlikeli atık envanteri verilerinin bambaşka olduğu ve bunun mümkün olamayacağı vurgulandı. 

23 SAYFALIK DİLEKÇE!
23 sayfadan oluşan dava dilekçesinin Basel Sözleşmesi ve ‘ikiz gemi’ dışındaki dayanakları İzmir Protokolü, Rio Bildirgesi, Barcelona Sözleşmesi, Anayasa’da bulunan ‘Sağlıklı çevrede yaşama hakkını düzenleyen 56. Madde, Çevre Kanunu ve Radyasyon Güvenliği Kanunu oldu. 

ÇEVREYİ ETKİLEMEDEN YAPILMASI MÜMKÜN DEĞİL!
Dava dilekçesinde belirtilen maddelerden biri de geminin sökümünün toplum sağlığını ve çevreyi etkilemeden yapılmasının mümkün olmadığı oldu. Bu tür gemi sökümlerinin doğa dostu biçimde toprağa ve denize temas etmeden kuru havuzda yapıldığının belirtildiği metinde, Aliağa’da ise geminin karaya çekilerek sökümün geminin bir kısmı karada bir kısmı denizde olacak şekilde yapıldığı bu yöntemin de eko sistemi bozacağı ve tehlikeli atıkların çevreye karışmasına sebep olacağı belirtildi. 

ALİAĞA KALDIRAMAZ!
Dilekçede konu edilen bir başka nokta ise Aliağa’daki çevre durumunun asbest yüklü bir gemi sökümünü kaldıramayacağı bölgedeki toplum sağlığına ilişkin verilerin olumsuz yönde olduğu ve Aliağa’daki kanser oranlarının ve engelli doğumların arttığı oldu. 

YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI ÇIKARSA GEMİ TÜRKİYE KARA SULARINA GİREMEYECEK!
Hollanda bayraklı Alp Centre isimli römorkör tarafından çekilen ve hali hazırda Afrika Kıtası’nın batısından İzmir Aliağa’ya doğru ilerleyişini sürdüren gemi Fas’a yaklaşmış durumda. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na Nae Sao Paulo için açılan davada mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verirse gemi Türkiye karasularına giremeyecek.