Kozak’ta çam fıstığı için 'tuzaklı' mücadele

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in “Başka Bir Tarım Mümkün” vizyonuyla oluşturulan İzmir Tarımı stratejisi doğrultusunda küçük üretici her alanda destekleniyor. 2019’da Türkiye Ormancılar Derneği ile işbirliği protokolü imzalayan Büyükşehir Belediyesi, Kozak bölgesinde çam fıstığındaki verim düşüklüğünün nedenlerini tespit etmek ve mücadele etmek için çalışmalarını sürdürüyor. Geçimini büyük ölçüde çam fıstığından sağlayan üreticinin gelir kaybı her geçen gün artarken, uzmanlar iklim krizine bağlı kuraklık ve çam kozalak emici böceğinin etkisi üzerinde duruyor. 15 mahallede ormanlık alanlara çam kozalak emici böceğinin yakalanması için büyük ve küçük tuzaklar yerleştiren Büyükşehir Belediyesi, bölgede kurduğu iki hava kirliliği ölçüm istasyonu ve iki meteoroloji istasyonuyla veri analizlerini de sürdürüyor.

İki tip tuzak hazırlandı
Proje yürütücüsü Prof. Dr. Sezgin Özden, bölgede hastalık ve zararlıların araştırıldığını belirterek “Proje kapsamında yapılan araştırmalarda fıstık çamlarında zarar yapma potansiyeli bulunan bir mantar hastalığı tespit edildi. Ancak bu mantarın yoğunluğunun henüz zarar yapacak boyutta olmadığı belirlendi. Ağaçların stresinin artmasıyla mantarın zarar yapmaya başlayabileceğini tahmin ediyoruz” dedi.
Projenin zararlı böceklerle ilgili kısmında ise çam kozalak emici böceği araştırılıyor. Böceğin kışlama davranışına yönelik olarak, bazıları ağaç gövdelerine asılan, bazıları ise orman içi açıklık alanlara konulan iki tip tuzaktan söz eden Sezgin Özden, “Tuzakların hemen hepsinde az da olsa çam kozalak emici böceği tespit ettik. Kıranlı Mahallesi’ne kurduğumuz tuzak tiplerinin birinde 72, diğerinde ise 30 adet böcek belirledik. Bu bulgu, tasarlanan tuzakların çam kozalak emici böceğini cezbetmede başarılı olabileceğini gösterdi. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bu tuzak tiplerinden ekonomik olarak daha uygun olanının daha çok sayıda üretilerek, Eylül 2022’de Kozak’taki farklı bölgelere yerleştirilmesi fikrimizi sunacağız” ifadelerini kullandı.
 
“Tuzaklarla böceğin popülasyonu azaltılacak”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kırsal Kalkınma Şube Müdürlüğü’nde görevli Orman Mühendisi Mehmet Volkan Kester ise çam kozalak emici böceğine özel bir tuzak kurulduğunu söyleyerek “Bu tuzak oldukça etkili. Böceklerde kızılötesi almaçlar var. Sıcak alanları belirleyip, bu alanlara yöneliyor. Hazırladığımız tuzaklar da sıcak olduğundan, böcekler kış uykusunu geçirmek için bu tuzaklara giriyor. Tuzaklara giren böcekler, daha sonra imha ediliyor. Bu böcek tuzakları çoğaltılacak. Böylece kozalak veriminde böceğin oluşturduğu düşüşün önüne geçilmeye çalışılacak. Bu tuzaklar aracılığıyla böceğin döl vermesini engelleyip, popülasyonunu azaltmayı hedefliyoruz” şeklinde konuştu.
 
Başkan Soyer’e destek teşekkürü
Karaveliler Köyü Muhtarı Ferudun Gürkaya da bu sorunun 15 yıldır devam ettiğini ve köylünün çok büyük bir gelir kaybına uğradığını belirterek “Kozak Yaylası’nın yüksek kesimlerinde ağaçlarda kozalaklar olsa da bunların içi boş. Rakımın düştüğü yerlerde kozalak bile yok.  Bunun çözümü için verdiği destekten dolayı İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’e çok teşekkür ediyoruz” dedi.
 
“İşletmemi kapatmak zorunda kaldım”
Üretici Mehmet Gider ise Bergama’da doğup büyüdüğünü, çam fıstığı işletmeciliği yaptığını belirterek “Hastalık başlayınca ağaçlarda verim düştü, ben de işletmemi kapattım. İnsanlar şu anda ekonomik olarak çok zor bir durumda. Burada benim gibi bir sürü işletme kapamak zorunda kaldı. İnsanlar ürün alamayınca ağaçları kesmeye başladı” diye konuştu.
 
Sosyoekonomik araştırmalar da yapıldı
İzmir Büyükşehir Belediyesi, tüm bunların yanı sıra bölgede sosyoekonomik araştırmalar da yapıyor. Sosyolog Filiz Egi Oğuz “Sosyoekonomik analiz de bu araştırmada önemli yer tutuyor. Üreticilerle her zaman bir aradayız. Bu havzada bulunan 16 köyün, 40-50 milyon dolar olan gelirinin ciddi anlamda düştüğünü gördük. Bunun yanı sıra yaşanan sorunlar üreticilerin örgütlenmesini sağladı. Kozak’ta köylüler kooperatifleşerek dayanışma içerisine girdi” dedi.
 
Akademisyenlerin çalışması sürüyor
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, çam fıstığındaki verim düşüklüğünün nedenlerinin tespiti ve çözüm yollarının araştırılması için Türkiye Ormancılar Derneği ile protokol imzalamıştı. Proje çerçevesinde sorunun nedenini bulmak için Prof. Dr. Sezgin Özden liderliğinde sosyoekonomik analiz, Prof. Dr. Murat Türkeş liderliğinde iklim değişiminin etkileri, Prof. Dr. Ünal Akkemik liderliğinde dendroklimatoloji, fenoloji ve polen araştırmaları, Prof. Dr. Doğanay Tolunay liderliğinde hava kirliliği ve bitki beslenmesinin etkileri, Prof. Dr. Tuğba Lehtijarvi liderliğinde de hastalık ve zararlılar üzerinde araştırmalar yapılıyor.