Merkez Bankası’ndan zorunlu karşılık düzenlemesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) ticari kredi faizlerini TCMB'nin faizlerine yaklaştırmak için uygulamaya aldığı makro ihtiyati tedbirler Resmi Gazete'de yayımlandı.

Resmi Gazete'de yayımlanan kararlarla finansal istikrarın desteklenmesi ve parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesi hedefleniyor.

Alınan kararlara göre, zorunlu karşılığa tabi krediler için yüzde 20 olan zorunlu karşılık tesis oranı bankalar için yüzde 30 oldu.

29 Temmuz'dan 30 Aralık 2022'ye kadar olan dönemde yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan tutar kadar menkul kıymet bloke edilecek.

2022 sonuna kadar kullandırılan ticari kredilerde Merkez Bankası tarafından belirlenen yıllık bileşik faiz üstüne çıkılırsa bankaların menkul kıymetlerine bloke koyulacak.

Merkez Bankası bileşik faiz oranının 1,4 katı üstünde bir faizle kullandırılan kredilerde kredi tutarının yüzde 20'si bloke edilecek.

1,8 katı üzerindeki faizli kredilerde ise bloke oranı yüzde 90 olacak.

Böylece, ticari kredilerde 22,84 üstü faiz uygulayan bankalara ek yükümlülükler getirilmiş olacak.

Söz konusu kararlar, politika faizi ile kredi faizleri arasındaki makasın açılmasından dolayı alındı. 

Düzenleme ile ticari kredilerde yüzde 30'u aşan faiz uygulaması da zorlaştırılmış oldu.

Merkez Bankası'ndan yapılan duyuru şöyle;

"Para Politikası Kurulu 26 Mayıs 2022 tarihli duyurusunda değerlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite adımlarının devreye alınacağını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu kapsamda 10 Haziran 2022 tarihinde yayımlanan 2022/20 sayılı Tebliğ ile yabancı para mevduat/katılım fonu yükümlülükleri üzerinden Türk lirası cinsinden menkul kıymet tesisi uygulaması başlatılmıştır. Bu düzenleme kapsamında bankalar, Türk lirası mevduat/katılma hesaplarına dönüşüm hedeflerine göre belirlenen oranlarda menkul kıymet tesis etmektedir. İlk tesis 29 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşmiştir.

Para Politikası Kurulu 18 Ağustos 2022 tarihli duyurusunda kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşmasının yakından takip edildiğini, son dönemde belirgin şekilde açılan politika-kredi faizi makasının parasal aktarımın etkinliğini azalttığını belirtmiştir. Bu çerçevede Kurul, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini desteklemek üzere, makro ihtiyati politika setinin daha da güçlendirileceğini, değerlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite politika adımlarının da kullanılmaya devam edileceğini kamuoyu ile paylaşmıştır."

Duyuruda, yapılan değerlendirmeler neticesinde, 23 Nisan 2022 tarihli duyuruda belirtilen zorunlu karşılığa tabi krediler için yüzde 20 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık tesisinin, uygulamanın etkinliğinin arttırılması amacıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisi ile ikame edilmesinin hükme bağlandığı bildirildi.

30 Aralık 2022 itibarıyla 29 Temmuz 2022 tarihine göre yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi tutarı kadar menkul kıymetin bir yıl boyunca tesis edilmesine karar verildiği kaydedilen açıklamada, hariç tutulan kredi türlerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul kıymet tesisine tabi olmasının kararlaştırıldığı ifade edildi.

Duyuruda ayrıca tebliğin yayımı tarihinden itibaren 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 20'si, 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi tutarının yüzde 90'ı nispetinde menkul kıymet tesis edilmesine karar verildiği belirtildi.

ZORUNLU KARŞILIK ORANLARI NEDİR?

Zorunlu karşılıklar bir para politikası aracıdır.

Merkez Bankası, 2010 yılının son çeyreğinden itibaren uygulamaya başladığı yeni strateji çerçevesinde, aynı dönemde enflasyon görünümünün olumlu seyretmesinin de sağladığı imkan dahilinde, makro finansal risklerin azaltılabilmesine yönelik politikalar geliştirmiştir.

Bu doğrultuda, temel politika aracı olan bir hafta vadeli repo ihalelerine ek olarak zorunlu karşılıklar aktif bir şekilde kullanıma sokulmuştur.

Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günü itibarıyla hesaplanır.

Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dahil, Merkez Bankası'na, Hazineye, yurt içi bankalara ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur. (NTV)