Portekiz seçimlerinde 'aşırı sağ' sürprizi!

Portekiz devlet televizyonu RTP, yerel saatle 08.00 ile 19.00 (TSİ 11.00-22.00) arasında yapılan erken genel seçimlerle ilgili sandık başı anket sonuçlarını duyurdu.

Buna göre, 230 sandalyeli Mecliste yüzde 29-33 oy oranıyla 83 ila 91 milletvekili çıkaran AD, 116 olan Meclis çoğunluğunu elde edemedi.

Ülkede 2015 yılından bu yana iktidarda olan ve 2022'deki son seçimlerde yüzde 41 oranında rekor oy çıkaran Sosyalist Parti (PS) ise büyük bir düşüş yaşayarak, yüzde 25-29 aralığına geriledi. Seçimlere yaklaşık 3 ay önce liderliğine seçtiği Pedro Nuno Santos ile katılan PS, 69 ila 77 milletvekili çıkardı.

SEÇİME AŞIRI SAĞ GÖRÜŞLÜ PARTİ DAMGA VURDU
Seçimlerde en büyük yükselişi, 2019'dan bu yana ülke siyasetinde yer alan, eski futbol yorumcusu Andre Ventura'nın liderliğini yaptığı aşırı sağcı Chega partisi elde etti. Chega'nın 2022'de yüzde 7 oy oranı ile 12 olan milletvekili sayısı, bu seçimlerde yüzde 14-17 oyla, 40-47 milletvekili sayısına yükseldi.

Diğer yandan 2022'de sadece yüzde 52 oranında kalan seçimlere katılım, bu kez en az 10 puan yükselerek yüzde 62'nin üzerine çıktı.

Son 9 yıldır iktidarda olan eski Başbakan Antonio Costa'nın yakın çevresindeki yolsuzluk iddialarından dolayı Kasım 2023'te istifa etmesinin ardından erken seçim kararı alınması sonrasında Portekizliler, 25 Nisan 1974'te diktatörlük dönemine son veren Karanfil Devrimi'nin 50. yıl dönümünde, demokrasi tarihinde 18. kez sandık başına gitti.

AZINLIK HÜKÜMETİ KURULMASI BEKLENİYOR
Seçimleri çok az farkla kazandığı açıklanan ana muhalefetteki sağ görüşlü Demokratik İttifak'ın (AD) azınlık hükümeti kurması öngörülüyor.

Portekiz İçişleri Bakanlığının açıkladığı sandıkların yüzde 98'ine göre duyurulan resmi olmayan sonuçlarda iktidardaki Sosyalist Parti (PS) ile ana muhalefetteki AD eşit oy oranlarında (yüzde 28,7) olsa da, AD "seçimleri kazandığını", PS ise "muhalefet yapacağını" duyurdu.

Sosyal Demokrat Parti (PSD) ve Hristiyan Demokratların ittifakından oluşan AD'nin lideri Luis Montenegro, yaptığı konuşmada, "Seçimleri AD kazandı, PS kaybetti. Portekizliler yeni hükümet istediklerini sandıkta söyledi." dedi.

Montenegro, Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa'dan hükümeti kurma görevini kendisine vermesini isteyeceğini açıkladı.

Yaklaşık 9 yıl aradan sonra Portekiz'de tekrar iktidara gelmesi beklenen sağın lideri olan Montenegro, seçim kampanyası boyunca söylediği "aşırı sağ ile asla hükümet kurmama" vaadini tekrarlayarak, "Verdiğim sözü tutacağım. Hayır hayırdır." şeklinde konuştu.

SOSYALİST PARTİ: MUHALEFETE LİDERLİK EDECEĞİZ
Son seçimlerde yüzde 41 olan oy oranı yüzde 28'lere düşen PS'nin yeni lideri Pedro Nuno Santos da, "Meclis çoğunluğu olmasa da AD'yi seçim başarısından dolayı kutladığını" belirtip, "Bizim çoğunluğumuz yok ve seçim programımız AD ile de bağdaşmıyor. PS olarak muhalefete liderlik edeceğiz ve Portekizlilerin güvenini tekrardan kazanacağız. Avrupa Parlamentosu seçimlerini kaybetmeyeceğiz." ifadelerini kullandı.

AD'nin azınlık hükümeti kurmasına müsaade edeceklerini ima eden Santos, aşırı sağın aldığı oyun "görmemezlikten gelmeyecek kadar önemli olduğunu, ana muhalefeti Chega'nın eline bırakmayacaklarını" söyledi.

AŞIRI SAĞ LİDERİ VENTURA: İKİLİ PARTİ DÖNEMİ SONA ERDİ
Portekiz siyasetinde sadece 5 yıllık bir geçmişi olan, 2019'da 1 olan milletvekili sayısını 2022'de 12'ye çıkardıktan sonra pazar günü yapılan son seçimlerde 46'ya kadar yükselten aşırı sağcı Chega ise, üçüncü büyük siyasi parti olarak konumunu güçlendirdi.

Eski futbol yorumcusu olan, Chega lideri Andre Ventura, "seçimlerden büyük bir zafer elde ettiklerini" söyledi.

AD'ye seslenerek, "Portekiz'de sol kaybetmiştir. Biz gelecek 4 yıl için iktidara talibiz. Meclis'te çoğunluk var ama bu Chega ile birlikte" diyen Ventura, "İki partili dönem sona erdi. Chega, 1 milyondan fazla oyu geçti. Son seçimlere nazaran oylarını 4 kat artırdı." değerlendirmesinde bulundu.

"Portekiz demokrasi tarihinde seçimlerden önce en fazla saldırıya uğrayan siyasi parti olduklarını" savunan Ventura, "yanlı ve gerçekleri çarptıran haber yaptıkları" gerekçesiyle basını ve anket şirketlerini eleştirdi.

Ventura, hükümete girmek istediklerini açıkça dile getirse de, mevcut durumda AD'nin azınlık hükümeti kurmak için PS'nin desteğini alacağı liderlerin söylemlerinden belli oldu.

Diğer yandan seçimlere katılım, yüzde 52 olan 2022'deki son seçimlere nazaran artarak yüzde 66'ya kadar çıktı.

Portekiz'de 2015'ten bu yana başbakan olan Antonio Costa, 30 Ocak 2022'deki seçimlerde yüzde 41'lik rekor bir oranla PS'yi tek başına iktidara getirse de yakın çevresindeki yolsuzluk iddialarının ardından Kasım 2023'te başbakanlıktan istifa etmiş ve erken genel seçim kararı alınmıştı.

Costa'nın PS liderliğini de bırakmasının ardından Aralık 2023'te eski Altyapı ve Konut Bakanı Pedro Nuno Santos partinin genel başkanlığına seçilmişti.

Resmi olmayan sonuçlara göre 230 sandalyeli Meclis'in dağılımı şu şekilde oldu:

Demokratik İttifak (AD) 74, Sosyalist Parti (PS) 75, Chega 46, Liberal Girişim (IL) 8, Sol Blok (BE) 5, Özgür (L) 4, Portekiz Komünist Partisi (PCP) 3, Üniter Demokratik Koalisyon (CDU) 3, Portekiz Doğa ve Hayvan Korumacı Parti (PAN) 1. (Yurt dışından gelecek oylar ve henüz kesinleşmeyen yerlerden şu anda 11 sandalye boşta gözüküyor)

2022'deki son seçimlerde Meclis'in dağılımı şu şekildeydi:

PS 120, Sosyal Demokrat Parti (PSD) 77, Chega 12, IL 8, BE 5, PCP 6, PAN 1, Özgür 1. (AA)