Siyaset bilimci Tosun'dan 'İzmir' analizi: İttifaklar, Zeybekci ve Kocaoğlu etkisi üzerine çarpıcı tespitler!

Gizem TABAN/GERÇEKİZMİR – Türkiye yüzünü 2019 yılının Mart ayında yapılacak yerel seçimlere çevirirken, Siyaset Bilimci ve Prof. Dr. Tanju Tosun çarpıcı İzmir değerlendirmelerinde bulundu. 

Prof. Dr.Tosun ittifakların İzmir yansımaları, AK Parti’nin Büyükşehir Adaylığı için Nihat Zeybekci tercihi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun aday olmama kararının sandığı nasıl etkileyeceği hakkında önemli veriler ve tespitler ortaya koydu. 

CHP 2-3 ADIM ÖNDE
CHP-İYİ Parti ve AK Parti-MHP ittifaklarının İzmir’deki Büyükşehir yarışına nasıl yansıyacağını değerlendiren Tosun, “Üçlü olarak bakmak lazım... Büyükşehir, ilçe belediye başkanlıkları ve büyükşehir-ilçe belediye meclis üyelikleri var. Büyükşehir belediye başkanlığı örneğinden hareket ettiğimizde şu net; Türkiye’de seçmen çok ciddi bir ekonomik ve politik kriz olmadığı takdirde radikal bir şekilde parti tercihini değiştirmiyor. Evet, ülkede bir ekonomik kriz var. Bu krizin yansıması İzmir örneğinde çok fazla etkili olmayacak. Türkiye örneğinde İstanbul AK Parti’de ne olabilir? Bu ayrı bir tartışma konusu... İzmir’in şöyle bir özelliği var. Siyasal partiler kendi oy tabanlarını önemli ölçüde 2007’den bugüne konsolide etmiş durumdalar. Yüzde 30 bandında AK Parti, yüzde 40-45 arasında CHP var. MHP, yüzde 10-15 bandındaydı ama İYİ Parti’nin devreye girmesiyle MHP seçmeninden öncelikle oy alan, daha sonra CHP’den  ve 1 Kasım’da oy kullanmayan seçmenlerden oy alarak İYİ Parti kendi sosyolojisini oluşturdu. Ben 31 Mart’ta büyükşehir belediye başkanlığı örneğinde bugün itibariyle bakıldığında CHP büyükşehir belediye başkanlığını kazanma konusunda 2-3 adım önde görünüyor. Geçmişten devralınan hazır bir oy tabanı var ama bu oy tabanı hiçbir şekilde tercih değiştirmeyecek değil” dedi.

ZEYBEKCİ KÖTÜ BİR ADAY DEĞİL
“Benim gözlemlediğim kadarıyla CHP’liler Nihat Zeybekci’nin aday olmasını sanıyorlar ki her şeyi kolaylaştırdı” diyen Tosun, şöyle devam etti: Öyle bir şey yok! Bu yanılgıya düşerlerse aradaki makas daha da kapanabilir. Nihat Zeybekci faktörü hafife alınmaması gereken bir faktör... Çünkü iş dünyasıyla ilişkileri,Ege’li olması gibi faktörlerden dolayı kötü bir aday değil parti açısından ama seçim kazandıracak bir aday da değil…

EGE’Lİ OLMASI ÖNEMLİ BİR FAKTÖR
AK Parti’nin İzmir’de neden Zeybekci’yle seçime girme kararı almış olması konusunda ise Tosun şu değerlendirmeyi yaptı: Egeli olması önemli bir faktör... Sayın Erdoğan’ın İzmir’i emanet etmek istediği bir aktör, bir de iş dünyasından gelmesi... Zaten AK Parti’nin yüzde 30’a yakın kendi sosyolojisi var. Bunun üzerine artı ne koyarsa o rekabeti arttıracak bir faktördür. Ne koyabilirdi? Egeliliğinden dolayı, iş dünyasının bir aktörü olmasından dolayı, İzmir ile bağlantılarının olması... Bunların hepsi artı birer faktördür. Sayın Özgener ile karşılaştırıldığında çok da düşük profilli bir aday olduğunu düşünmüyorum…

4 FARKLI SENARYODA DA CHP KAZANIYOR
24 Haziran seçim sonuçlarını veri alarak yerel seçimler için İzmir’de 4 farklı senaryoya dayalı bir simülasyon çalışması yaptıklarını söyleyen Tosun, 4 senaryodan birincide her partinin kendi başına seçime katılması, ikincide AK Parti ile MHP’nin işbirliği ile seçime gitmesi ve diğer partilerin kendi başına katılması, üçüncüde CHP ile İYİ Parti’nin işbirliği yapması ve diğer partilerin kendi başına seçime katılması, dördüncüde ise AK Parti ile MHP’nin, CHP ile İYİ Parti’nin işbirliği yapmasının masaya konduğunu söyledi. 

4 farklı senaryoda hazırlanan simülasyonda çıkan sonuçları paylaşan Tosun, şunları söyledi:
Büyükşehir örneğinde düşünürsek ve 24 Haziran seçim sonuçlarının veri aldığımızda bu 4 farklı senaryoda da büyükşehir belediye başkanlığını CHP’nin kazanacağını söylemek mümkün ama tabi radikal bir değişim olmazsa.

CHP HANGİ ADAYLA SEÇİME GİRERSE GİRSİN...
CHP’nin henüz açıklamadığı İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Adayı noktasında çarpıcı bir tespitte bulunan Tosun, “ Çeyrek asırdan beri özellikle yerel seçimlerde seçmenleri oy verme davranışı ile ilgilenen bir akademisyen olarak söyleyebilirim;  İlk kez bu seçimlerde 1999’dan beri 5. Seçime gidiyor Türkiye ve İzmir... İlk kez bu seçimde, seçim kazandıracak yerel bir aktör yok. Bu çok net! Yerel aktör olmadığı için bu seçimin tek oyun kurucusu CHP genel merkezi ve sistem böyle işlediği için Sayın Kılıçdaroğlu...  Hiçbir adayın seçime girmesi CHP’nin oy gücünü arttırmıyor. Yani CHP hangi adayla seçime girerse girsin, herhangi bir adayın 1 buçuk katı oy oranına sahip İzmir’de” dedi.

İZMİR’DE SEÇİMİ KAZANDIRACAK ADAY DEĞİL CHP
Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nun yeniden aday olmama kararı almasının özellikle kırsaldaki etkisiyle CHP’yi zorlayacağı yönündeki görüşleri de değerlendiren Tosun, “CHP’nin oy oranı herhangi bir adayın minimum 1 buçuk katı, maksimum 10 katı... 10 tane aday koyun bu adaylara Sayın Kocaoğlu’nu da dahil edin, minimum 1 buçuk katı, maksimum 10 katı oy oranına sahip CHP... Burada İzmir’de seçimi kazandıracak olan CHP, aday değil! Adayın artı bir katkısı olmayacak bu seçimde... Şu çok önemli; biz sosyal medya üzerinden kelime bulutları analizi yaptık. (Twitter, facebook) İzmir seçmenine 31 Mart seçimleri ile ilgili en önemli 3 kelime kurgularsanız ne dersiniz dediğimizde 3 kelime öne çıktı.  Değişim, yenileşme ve gençlik...  Dolayısıyla buradan da İzmir seçmeninin değişim istediğini belirtmek lazım. Ben bilim adamıyım ve önümdeki veriye bakarım, öyle konuşurum. X,Y,Z adayı ile ilgili parti oyuyla karşılaştırıldığında 4 -5 kat bir oy oranı söyleniyorsa, oy oranı parti oy oranının üzerindeyse o zaman problem yok. Ama ben şunu söylüyorum;1999’dan bu yana ilk kez CHP’nin oy oranı herhangi bir adayın minimum 1 buçuk katı, maksimum 10 katı oy oranının üstünde... Sayın Kocaoğlu’nun kırsalda yaptığı yatırımlar kırsal seçmen nezdinde önemlidir fakat bunun sandığa da yansımadığını görüyoruz. Bunun için 1 Kasım ile 24 Haziran seçim sonuçlarını karşılaştırdığımızda CHP’nin oy kaybettiği ilçelerin başında Tire,Bayındır, Ödemiş geliyor ve bu ilçeler eğer CHP tek başına seçime girerse 24 Haziran’daki oy dağılımı dikkate alındığında CHP bu ilçelerde belediye başkanlıklarını kaybedecek” ifadelerini kullandı.

CHP’NİN TEK BAŞINA SEÇİME GİRDİĞİNDE 11 İLÇEYİ KAYBETME RİSKİ VAR
Tosun AK Parti-MHP ve CHP-İYİ Parti’nin ilçelerde ittifak yapıp yapmamasına yönelik önemli veriler paylaştı.

Tosun şunları söyledi: 30 ilçenin alınamayacağını CHP yönetimini de biliyor. Çünkü bu sosyolojik bir realite... Mesela Kemalpaşa, Kiraz buralarda seçim almak CHP açısından tek koşulla mümkün o tek koşulda  AK Parti-MHP ittifak yapmayacak, CHP-İYİ Parti ittifak yapacak. Eğer  AK Parti ve MHP ilçe bazında belediye başkanlığında seçime ayrı girerse CHP ile İYİ Parti ittifak yaparsa 30 ilçenin tümünü almaya yatkın bir 24 Haziran tablosu var.  Verilerle konuşmak gerekir, siyasetçinin rüyası başka bir şey, birde sosyolojik gerçeklikler başka bir şey... Veriler şunu gösteriyor; AK Parti ile MHP’nin ilçe bazında ittifak yaptığı bir seçimde CHP tek başına seçime girerse İzmir’de 31 Mart yerel seçimi CHP için bir Rus ruleti olacaktır. AK Parti ile MHP girip CHP tek başına girerse CHP’nin 11 ilçeyi kaybetme riski var. Eğer iki tarafta ittifakla girerse  2 ilçeyi kaybetme riski var; Kemalpaşa ve Kiraz... AK Parti ile MHP yapmayıp CHP ile İYİ Parti yaparsa 30 ilçeyi kazanma imkanı var. Her parti kendi başına girerse 24 Haziran sonuçlarını dikkate aldığımızda; CHP 25, AK Parti 5 ilçede belediye başkanlığını kazanıyor. Bu ilçelerin en önemli özelliği de  CHP ile İYİ Parti, MHP ile AK Parti ittifak yapmasına rağmen riskli alanlar söz konusu bunlar da; Bayındır, Tire ve Torbalı... Bayındır, Tire ve Torbalı kırsalda en çok destek alan ilçelerin başında gelmesine rağmen seçmen  24 Haziran’da CHP’ye oy kaybettirmişse bunun tek gerekçesi İzmir’in çevresinde geleneksel merkez sağ eğilimlerinin AK Parti’den tamamen kopmadığı... AK Parti yıllarca bu seçmeni çekmek için çok uğraştı, bir miktar topladı ve kolay kolay da geri vermiyor. Bu seçmen AK Parti’den kopsa CHP’ye gitmiyor İYİ Parti’ye gidiyor. CHP’nin bunun üzerine kafa yorması gerekiyor. Belediye meclis üyeliklerinde de ciddi fark oluşuyor. Mesela, AK Parti-MHP ittifak yapsın, bu durumda CHP 418, AK Parti 299, HDP 15, İYİ Parti 5 ilçe belediye meclis üyeliği kazanıyor. Buna karşılık CHP-İYİ Parti ittifak yapıp AK Parti ve MHP tek başına girerse CHP 542, AK Parti 183, HDP 12, İYİ Parti meclis üyeliği kazanamıyor.Bu seçim hem Türkiye hem İzmir genelinde İYİ Parti’nin geleceğinin de test edileceği bir seçim olacak. Çünkü İYİ Parti seçmeninde partisini arayan bir kitle mevcut, bir geri çekilme söz konusu... Ama İYİ Parti’den geri çekilen seçmen ne gelmiş olduğu CHP’den ne gelmiş olduğu MHP’den ya da geçen sefer oy kullanmaması eğilimine yönelmiyor. Partisini arayan azımsanmayacak bir İYİ Parti seçmeninin İzmir örneğinde mevcut olduğunu da belirtmek gerekiyor.

KARABAĞLAR’DA REKABET OLACAK
CHP tek başına girmesi halinde kaybetme riski taşıdığı 11 ilçenin Aliağa, Bayındır, Bergama, Kemalpaşa, Kınık, Kiraz, Menemen, Ödemiş, Tire, Torbalı ve Karabağlar olduğunu söyleyen Tosun, şöyle devam etti:
Karabağlar, ittifaklı yada ittifaksız seçimin sıkı bir rekabet içinde geçebileceği ilçelerden... Karabağlar CHP için çantada keklik olmayacak. Bu 11 ilçenin ortak özelliği geçmişte azımsanmayacak merkez sağ seçmeninin olması ve kent merkezinde  ziyade çevrede ağırlıkta olan ilçeler, tarımsal yapının güçlü olduğu, geleneksel ilişkilerin egemen olduğu ilçeler. Bu ilçelerde CHP’nin tek başına seçimi girmesi durumunda risk var. CHP ile İYİ Parti yapıp AK Parti-MHP yapmazsa bu kez AK Parti ve MHP için 31 Mart Rus ruleti olur.

AVRUPA KENTİ TARTIŞMASI
İzmir’de nasıl bir seçim atmosferinin yaşanacağına yönelik ise Tosun, “ Kelime bulutlarından yola çıktığımızda İzmir yeni bir kent tahayyül ediyor. İzmir ile kent ve Avrupalılık bir arada görülüyor. Yani İzmir seçmeni bir Avrupa kenti olarak tahayyül etmek istiyor. Olması gereken projeler üzerinden  bir Avrupa kenti tartışmasının İzmir’de yaşanması gerekiyor. Ama mevcut  tabloyu göz önüne aldığımızda şöyle bir risk var; Eğer partiler kendi seçmenlerini konsolüte etmek istiyorlarsa bunu hayat tarzı tartışmaları üzerinden sürdürebilirler. Ama bunun artı bir şeyi değeri yoktur. Projeler üzerinden bir Avrupa kenti ve İzmir’i kentsel anlamda ranta teslim etmeyecek şekilde sosyal demokrat, hakça, adilce bölüşme temelli birtakım projelerle bu sürecin yönetilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü aksi takdirde seçmenin, sosyal demokrat belediyeciliğin ne olduğuna ilişkin yüzünü İzmir’den Eskişehir’e doğru çevirdiğini görüyoruz. Oysa ki yüzünü sosyal demokrat belediyecilik dendiği zaman İzmir’e de çevirmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.