Türk bilim insanları buldu, Yunanistan'a yaradı!

1800'lü yılların başında İngiltere'nin İstanbul büyükelçisi olan Lord Elgin tarafından Atina'daki Parthenon Tapınağı'ndan sökülerek 200 sandık ile İngiltere'ye kaçırılan eserler İngiliz Parlamentosu'na satılmıştı. Yunanistan, halen British Nuseum'da sergilenen bu eserlerin iadesi için yaklaşık 200 yıldır mücadele ediyor. İngilizler ise mermerlerin Lord Elgin'e 3. Selim tarafından bir fermanla verildiğini belirtiyor. 

Hürriyet gazetesinden Ömer Erbil'in haberine göre, iki türk bilim insanı Prof. Dr. Zeynep Aygen ve Orman Sakin'in Osmanlı arşivlerinde yaptıkları araştırmada, eserlerin Lord Elgin'e verildiğine dair fermana ve belgeye rastlanmadı. 

Fermanın aslı ortada olmadığı için British Museum'un heykellerin yasal olarak çıkarıldığı yönündeki iddiasının tek kanıtı, İtalyancaya çevrilmiş bir mektuptaki ibareye dayanıyor. Ancak mektubun da orijinali yok. İki Türk bilim insanı 23 Şubat'ta Atina Akrapol Müzesi'ndeki bir paneldeki bildirilerinde, ferman ve mektubun orijinallerinin arşivde olmadığını ortaya koyunca Yunanistan'da büyük yankı uyandırdı.

"BU BİLİMSEL BİR ÇALIŞMA"

Haberde görüşlerine yer verilen Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeynep Aygen, “Koç Üniversitesi'nde taş korumayla ilgili bir sunumumda içinde Lord Elgin'in geçtiği bir belge gösterdim. Akrapol Müzesi'nden arkeolog Kostas Vasilyadis de o toplantıdaydı. Aynı sunumu Yunanistan'da yapıp yapamayacağımı sordu. Gittim ve orada da aynı sunumu yaptım. Lord Elgin'in akrapolden götürdüğü metoplarla ilgili belge görüp görmediğimi sordular. Restorasyon mimarıyım, konuya hakim değildim. Lord Elgin'in Parthenon Tapınağı'nın metoplarını British Museum'a götürdüğünü anlattılar. Bu belge araştırmasını bir tarihçinin yapması gerektiğini söyledim. Türkiye'ye dönünce Orhan Sakin hocaya söz ettim. Bana gösterilen mektubun ferman olmadığını anlamıştım. Çünkü ferman olacak, padişah buyruğu olacak bir işaret yoktu. Ortada ferman da yoktu. Mektup diye ortaya koydukları İtalyanca tercümede de resimli taşların modellerini yapabilecekleri, iskele oluşturabilecekleri ve istedikleri resimli taşları götürebilecekleri belirtiliyor. Ancak bu bir tercüme. Mektubun da orijinali yok. Sakin hocam Osmanlı arşivlerini araştırdı. Ne mektup ne de fermanın aslına rastladı. Bu durumu geçen ay, Yunanistan'daki panelde anlattık. Ertesi gün Yunanistan medyasında çok sayıda haber oldu. Bu bilimsel bir çalışma. Hukuki sonuç çıkmaz. Olayın aslını aydınlatmaya çalışıyoruz. Yunanistan müze müdürü de aynı düşünüyor" dedi. 

"SADECE SEYAHAT İZNİ VERİLMİŞ"

Osmanlı arşivleri uzmanı Orhan Sakin ise, "Söz konusu İtalyanca mektubun altinda, sadrazama vekalet eden Kaymakam Paşa Seyid Abdullah imza atmış gösteriliyor ama islak imza yok. Sadrazamlar savaşa gidince yerlerine kaymakamlar bakar. Ancak padişahın izni olmadan sadrazam böyle bir karar vermez. Dönemin sadrazami Yusuf Ziya Paşa, 1789'da Napolyon ile Mısır'daydı. Mektup Atina Dizdarı'na (kale komutanına) verilmiş. Kaymakam dizdara İtalyanca mektup vermez. İçeriğe bakınca ferman olmadığını anlıyoruz. Bu ancak mektup olarak nitelendirilebilir ama İtalyanca mektup gönderilmez. Elgin'in sekreterliğini yapan Rahip Hand tercüme etmiş. Tüm hukuki delil bu mektuba dayandırılıyor. Fermanların kayıtları mutlaka olur. Böyle bir izin fermanla verilir. Sultan'dan izin alınması gerekir. Padişah istediğini yapar diye bir anlayış yok. Mora Yarımadası'na ve Atina'ya seyahat etmesi için fermanla izin verilmiş. Bunların hepsi kayıtlı. Mermerlerle ilgili bir talep bile yok. Sadece seyahat izinleri var” dedi.