Sayıştay'dan İZENERJİ'ye: SGK borcun varken reklam yaptın!

GERÇEKİZMİR - Kurumları mali bakımdan denetleyen Sayıştay İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İZNEJERİ’ye ait 2023 faaliyetlerine ait raporunu yayınladı.

Raporda şirket ile ilgili 21 bulgu yer aldı.

UYARI: ALACAKLARINI TAHSİL ET!

Raporda, “Şirketin vadesi geçmiş alacaklarına vade farkı uygulanmadığı ve bu alacaklara ilişkin takip ve tahsilat süreçlerinin başlatılmadığı görülmüştür. Şirketin 31.12.2023 tarihi itibariyle 120-Alıcılar Hesabında toplam 1.969.493.356,44 TL tutarında alacağın olduğu görülmektedir. İlgili tutarlara ilişkin yapılan incelemede Şirketin İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Belediyenin doğrudan veya dolaylı olarak ortağı olduğu şirketlerden, İZSU ve ESHOT’tan vadesi geçmiş alacak tutarlarının bulunduğu, ancak bunlara vade farkı uygulamasının yapılmadığı ve tahsilata ilişkin süreçlerin başlatılmadığı anlaşılmıştır” ifadelerine yer verildi.

Devamında, “Sonuç olarak, Şirketin 31.12.2023 tarihi itibariyle 120-Alıcılar Hesabında bulunan toplam 1.969.493.356,44 TL tutarında alacağı için vade farkı uygulanması ve alacakların tahsil edilmesi için gerekli işlemlerin başlatılması gerekmektedir” sonucu açıklandı.

İŞÇİLER ÜCRETLİ İZİNLERİNİ KULLANAMIYOR!

Rapordaki bir bulguda, “Şirkette çalışan işçilerin sosyal hakları olan yıllık ücretli izinlerinin zamanında düzenli olarak kullandırılmadığı ve bu nedenle birikmiş yıllık izin sürelerinin bulunduğu görülmüştür. Yapılan incelemelerde Şirkette, 2023 yılı içinde 11.191 işçinin görev yaptığı, bu işçiler arasında 200-300 gün arasında yıllık ücretli izin hakkı bulunan 86 personel olduğu,100-200 gün arasında yıllık ücretli izin hakkı bulunan 935 personel olduğu, 50-100 gün arasında yıllık ücretli izin hakkı bulunan 1.976 personel olduğu tespit edilmiştir. Bu işçiler emekli olduklarında veya herhangi bir şekilde iş akitleri sona erdiğinde mevzuat hükümleri gereği yıllık izin hakları işçinin son ücreti dikkate alınarak izin ücreti ödeneceğinden idareler açısından öngörülemeyen giderlerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Sonuç olarak, belirtilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde işçilerin yıllık ücretli izinlerinin, mevzuata uygunluk ve Şirkete ek mali külfet getirmemesi amacıyla biriktirilmeden, zamanında ve düzenli olarak kullandırılması sağlanmalıdır.” denildi.

HARCAMALARI YÖNETİM KURULUNDAN TAHSİL ET!

Rapordaki bir diğer bulguda, “5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Şirket kurulması” başlıklı 70’inci maddesinde belediyenin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabileceği, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun “Şirket kurulması” başlıklı 26'ncı maddesinde ise büyükşehir belediyesinin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 14'üncü, 5216 sayılı Kanun'un 7'nci maddesinde de belediyelerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin belirleme yapılmıştır. Bu kapsamda, yönetim kuruluna bağlı olarak görev yapan Avrupa Birliği Projeler Biriminin, temel görevinin Avrupa Birliği misyon (başta iklim değişikliği olmak üzere 5 misyon belirlenmiş) süreçlerini yürütmek ve Avrupa Birliği hibe programları özelinde çalışmalar geliştirmek olarak belirlenmiş olup, anılan birim tarafından hazırlanan herhangi bir Avrupa Birliği projesinin olmadığı anlaşılmıştır. Söz konusu birimin 4 adet personelden oluştuğu ve yürüttüğü faaliyetler sonucu 31.12.2023 tarihi itibariyle toplam 4.955.698,67 TL tutarında harcama yapıldığı görülmüştür. Şirketin ana faaliyet konusu ve geliri İzmir Büyükşehir Belediyesi ile bağlı kuruluşları ile şirketlerine personel temin hizmeti sağlamaktan oluşmaktadır. Bu kapsamda, İZENERJİ A.Ş.’nin görev, yetki ve sorumluluğunda bulunmamasına karşın Şirket yönetiminin aldığı yönetim kurulu kararları ile iklim değişikliği ve diğer konularda, Avrupa Birliğinin iklim nötr ve akıllı şehirler misyonuna seçilen İzmir’in 2050 sıfır karbon hedefini 2030’a çekerek, yeşil ekonomiye dayalı, yenilenebilir enerjiye dönüş sağlayan projeler üretmek, karbon emisyonunu azaltmak, İzmir’i iklim nötr yapma hedefi doğrultusunda Şirketin esas sözleşmesinde yeşil enerji uygulamalarının yer alması gerekçe gösterilerek, Avrupa Birliği nezdinde koordinasyon ve iletişim sürecinin yürütülmesine dair bir yetkisi ve görevi olmamasına karşın yapılan harcama tutarlarının bu yönde karar alan yönetim kurulundan tahsilinin sağlanması gerektiği düşünülmektedir” açıklaması yapıldı.

Aynı bulgunun ikinci bölümündeki kısımda ise, “Şirket faaliyet alanları ile ilgili olmayan ve Şirketin görev ve sorumluğunda bulunmayan konularda yönetim kurulu kararları ile Şirket yönetim kurulu başkanına yurtdışı seyahatleri gerçekleştirmek için izin verildiği tespit edilmiştir. Yapılan incelemede; yeşil hidrojen üretimi ve kullanımı, enerji verimliliği ve diğer konularda Şirketin görev, yetki ve sorumluluğu bulunmamasına karşın yönetim kurulu kararları ile Şirket yönetim kurulu başkanının uluslararası toplantılara katılmasına karar verilmiştir. Anılan yurtdışı toplantılarla ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından Şirkete verilmiş herhangi bir görev, yetki ve sorumluluk bulunmadığı gibi, Şirketin 2023 yılı faaliyet gelir ve giderlerinin incelenmesinde de Şirketin enerji alanında bir geliri bulunmamaktadır. Diğer taraftan “Deprem felaketine ilişkin bilgi aktarımı ve yaraların hızlıca sarılması için destek almak” gerekçesiyle yurtdışına yapılan görevlendirme ile ilgili de Şirkete ya da yönetim kurulu başkanına kamu kurumları tarafından verilen bir yetki ya da görevlendirme olduğuna dair Şirket tarafından belge sunulmamıştır. Ayrıca, Şirketin uluslararası ticareti bulunmamasına karşın yine yönetim kurulu kararı ile Şirketin genel müdür vekilinin “Belçika’nın Brüksel şehrinde kurumsal görüşmeler yapmak üzere” görevlendirilmiştir. Şirket faaliyet gelir ve giderlerinin incelenmesinde uluslararası ticaret yapıldığına dair bir gelir tutarı tespit edilememiştir. Dolayısıyla “kurumsal görüşmeler yapmak üzere” yurtdışına Şirket genel müdürünün görevlendirilmesi Şirketin faaliyetleri ilgili ilgisinin olmadığı anlaşılmıştır. Şirketin görev, yetki ve sorumluluğu bulunmayan konularda yapılan yurtdışı görevlendirmeler nedeniyle meydana gelen 561.311,30 TL’nin bu görevlendirmeleri yapan yönetim kurulunun sorumluluğu bulunmakta olup tahsilinin sağlanması gerekmektedir. Sonuç olarak Şirket yönetim kurulunun aldığı kararlar neticesinde; Şirketin görev, yetki ve sorumluluğu bulunmayan ve herhangi bir kamu kurumu tarafından görev verilmeyen İzmir İlinin “yeşil ekonomiye dayalı, yenilenebilir enerjiye dönüş sağlayan projeler üretmek, karbon emisyonunu azaltmak” amaçları ile yapılan harcama tutarı ile yönetim kurulu başkanı, genel müdür vekili ve diğer personelin yurtdışında toplantılara katılması sonucunda meydana gelen harcama tutarının toplamından oluşan 5.433.351,20 TL’nin yönetim kurulunun üyelerinin sorumluluğu bulunmakta olup tahsilinin sağlanması gerekmektedir” açıklaması yer aldı.

İZENERJİ’YE UYARI: İZSU’NUN GÖREV ALANINA GİRME!

İlgili bulguda yapılan açıklamada, “Şirket tarafından İzmir Büyükşehir Belediyesinin bağlı kuruluşu olan İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün (İZSU) görev ve yetki alanına giren konularda faaliyet göstererek harcamalar yaptığı tespit edilmiştir. İZSU, 2560 sayılı İstanbul (İzmir) Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında kurularak 1987 yılından itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı müstakil bütçeli bir kuruluş olarak İzmir’de su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve bir elden işletmek üzere faaliyetlerini yürütmektedir. Yukarıda yer verilen mevzuat ve yargı kararı kapsamında; İZENERJİ A.Ş.’nin esas faaliyet gelirinin İzmir Büyükşehir Belediyesi, İZSU ve diğer Büyükşehir Belediye şirketlerine personel temin hizmeti sağlamak olduğu, özel olarak verilmiş herhangi bir görev, yetki ve sorumluluğu bulunmadan su kaynakları birimi tarafından yönetim kurulu kararları kapsamında harcama yapıldığı, su kaynaklarına ilişkin olarak yönetim kurulunun kendi kendine aldığı kararlar çerçevesinde Şirketi yetkilendirdiği hususları dikkate alındığında, 2023 yılı sonu itibariyle 27.577.853,34 TL harcama yapılarak Şirketin mali kaynaklarının azalmasına sebep olan yönetim kurulunun mali olarak sorumluluğu bulunmakta olup, Şirket yönetim kurulundan tahsili gerekmektedir.” denildi.

SAYIŞTAY’DAN İZENERJİ’YE: SGK BORCUNU ÖDEMEK VARKEN REKLAMA HARCADIN!

Rapordaki bir başka bulguda ise, “Şirketin finansal olarak sıkıntı yaşaması sebebiyle yüksek tutarda ödenmemiş sosyal güvenlik prim borcu ile vergi borcu bulunmasına karşın reklam anlaşması yaptığı görülmüştür. Şirket yönetim kurulunun 24.08.2023 tarih ve 117 sayılı kararı ile 01.10.2023 tarihinde gerçekleşecek olan 92. İzmir Enternasyonel Fuarı etkinlikleri süresince gerçekleştirilecek olan Rock&More sahnesinin İZENERJİ A.Ş. sponsorluğunda yürütülmesi konusunda İZFAŞ A.Ş. ile sponsorluk sözleşmesi imzalanmasına karar verildiği, söz konusu kararda herhangi bir tutar belirtilmediği, ilgili yönetim kurulu kararı ile aynı tarihte İZFAŞ A.Ş. ile imzalanan “92. İzmir Enternasyonel Fuarı 2023 Reklam Hizmeti Sözleşmesi” konulu sözleşmede İZFAŞ A.Ş.’ye sözleşmede kararlaştırılan KDV dahil 3.000.000,00 TL tutarında reklam hizmet bedelinin ödeneceği, sözleşmeden doğan damga vergisinin de yine İZENERJİ A.Ş.’ye fatura edileceği hüküm altına alınmıştır. İZFAŞ A.Ş.’ye sözleşme kapsamında ödenecek tutarın 1.000.000,00 TL’lik kısmı 20.09.2023 tarihinde, geriye kalan kısmı ise İZENERJİ A.Ş.’nin personel temin hizmeti kapsamında İZFAŞ A.Ş.’den olan alacaklarından mahsup edilmek suretiyle ödenmiştir. Şirketin faaliyetlerini başta İzmir Büyükşehir Belediyesi, Belediyenin şirketleri, ESHOT Genel Müdürlüğü ve İZSU Genel Müdürlüğüne 696 sayılı KHK kapsamında personel tedarik hizmetinden %10 kar oranında elde ettiği gelirler ile faaliyetlerini sürdürmekte olup, esas faaliyet konusunun personel temin hizmeti sağlamak olduğu dikkate alındığında Şirketin herhangi bir reklama ihtiyacı bulunmamaktadır. Şirket sermayesinin doğrudan ve dolaylı olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından sağlandığı, 31.12.2023 tarihi itibariyle ödenmeyen 839.335.780,47 TL vergi borcu ile 1.408.694.278,76 TL tutarındaki gecikmiş SGK prim borcunun olduğu dikkate alındığında yukarıda belirtilen şekilde bir sponsorluk, reklam anlaşması yapılmasının Şirketin menfaatlerine uygun bir işlem olmadığı düşünülmektedir. Yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde; 696 sayılı KHK kapsamında personel temin hizmeti sağlayan ve reklama ihtiyacı olmayan İZENERJİ A.Ş.’nin yüksek tutarda bulunan vergi borcu ile SGK prim borcunu ödemek yerine İZFAŞ A.Ş. arasında KDV dahil 3.000.000,00 TL bedelli reklam anlaşmasının imzalanması, Yönetim Kurulu tarafından 6102 sayılı Kanun’un şirket menfaatlerini gözetme ve basiretli bir tacir gibi hareket etme yükümlülüklerini yerine getirmediği şeklinde değerlendirilmektedir” denildi.