Depremzedeler için hak sahipliği rehberi!

Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve 11 kenti etkileyen 7.7 ile 7.6 büyüklüklerindeki depremler büyük yıkıma yol açtı.

Depremlerde mağdur olan, maddi ve manevi kayba uğrayan, evleri yıkılan yurttaşlar için deprem sonrası en kritik süreçlerden biri olan hukuk mücadelesi çok yakında başlıyor. Yurttaşların hem devlet hem de müteahhitler üzerindeki hukuki haklarının bilinciyle hareket etmesi bundan süreçte büyük önem taşıyor.

Avukat Görkem Gökçe depremde mağdur olan yurttaşların temel hukuki hakları özelinde yaptığı değerlendirmede şu bilgileri paylaştı:

KİMLER HAK SAHİBİ, KİMLER DEĞİL?

1 - "Yıkılan veya ağır hasar gören yapı ile mülkiyet ilişkisini belgeleyebilen kişiler hak sahibi sayılıyor. Bu kapsamda; afet sebebiyle, kendilerine ait bulunan konutları veya işyerleri yıkılan, yanan veya oturulamayacak derecede ağır hasar gören afetzedeler hak sahibi statüsünde yer alıyor.

2 - Hasar tespiti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılıyor. El birliğiyle veya paylı mülkiyet söz konusu ise; hissedarlar yine aynı şekilde hisseli olmak üzere yeni yapılacak binalardan veya verilecek krediden yararlanabiliyor.

3 - Hak sahibi statüsündeki ebeveyni ile ayrı veya birlikte oturan evli kişilerden her biri ayrı ayrı olmak üzere hak sahibi sayılıyor.

4- Hak sahibi olamayanlar: Kendisine veya eşine ait o yerde aynı cins hasarsız konut ve iş yeri olanlar, kiracı ve misafir durumunda olanlar, mülkiyeti hasar gören tüzel kişiler, kendilerine ait olmayan arsa ve arazi üzerinde inşaat ruhsatı almaksızın yapılan yapıların sahipleri, imar planında sakıncalı olarak belirtilen yerlerde ruhsatsız olarak yapılan yapıların sahipleri ve zorunlu deprem sigortasını yaptırmamış olanlar hak sahibi olamazlar.

5 - Konut için olan hak sahipliği işyeriyle, işyeri için olan hak sahipliği konutla değiştirilemez. Hak sahipliği konut için söz konusu ise; afetzede verilecek kredilerden veya yapılacak binadan yine konut için yararlanabilir, işyeri için yararlanamaz.

6 - Afetzedeliğin ve buna ilişkin hak sahipliğinin üçüncü kişiye devri de mümkün değildir. Bu nedenle, depremden zarar gören bir taşınmaz malı, afetten sonra satış veya başka şekillerle devralan üçüncü şahıslar da hak sahibi niteliğini kazanamazlar.

HAK SAHİPLİĞİ BAŞVURUSU NEREDEN VE NASIL YAPILIR?

7- Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun'a göre, afet gören yerde mahalle veya köy muhtarlıklarında o yerin en büyük mülki amirliğince hak sahipliği başvurusu için ilan yapılır.

8- Afetzedelerin iki ay içinde hak sahipliği başvurusunda bulunarak istenilen belgeleri valiliklere veya kaymakamlıklara teslim etmesi gerekir. Yapılan başvuruya ait bilgiler e-devlet üzerinden görüntülenebilir. Bunun için e-devlette yer alan afet ve acil durum yönetimi başkanlığı hizmetleri alanından "afetzede hak sahipliği başvurusu sorgulama" hizmeti seçilmelidir.

YAZILI TALEP VE TAAHHÜTNAME VERMEK ŞART

9 - Talep ve taahhütname metninde; afet yerinin il, ilçe, bucak, mahalle ve köy itibariyle adı, hak sahibinin kimliği ve adresi, olmuş veya muhtemel afetin türü, talebin mahiyeti ve konusu, kanundan ve ilgili yönetmelikten doğan yükümlülük ve şartlarla idare tarafından uygulama metodu, yapı tipleri, yapı kısımları ve boyutları, yerleşme yeri, inşaat süresi, borçlandırma şekil ve süresi ve diğer konularda tespit edilecek şartlara ve esaslara uyulacağı belirtilmelidir.

10 - Mülki amirin veya görevlendireceği memurun başkanlığında oluşturulan mahalli hak sahipliği inceleme komisyonu bu talep ve taahhütnameleri inceleyerek "hak sahipleri listesi" düzenler. Hak sahibi olmayanlara buna ilişkin tebligat yapılır.

15 GÜN İÇİNDE İTİRAZ

11- Bu tebligatlara karşı 15 gün içinde aynı komisyona itiraz edilebilir. Komisyonun kararı bir idari karar sayılır, idarenin eylem ve işlemlerine karşı idari yargı yolu açıktır. Bu nedenle, komisyon kararına karşı İdari Yargılama Usulü Kanunu hükümleri doğrultusunda idare mahkemesinde iptal davası açılabilir." (DHA)